Wszystko zaczęło się w 2019 r., kiedy to naukowcy z University College London (UCL) odkryli gen FAAH-OUT, który powoduje, że osoby, takie jak Jo Cameron, nie odczuwają bólu i strachu. Wbrew pozorom, to życie bardzo trudne, pozbawionego ważnych aspektów związanych z instynktem samozachowawczym. Nie wiadomo, ile takich osób żyje na świecie, ale na pewno nie są to przypadki jednostkowe.
Czytaj też: Rzadka mutacja chroni przed rozwojem choroby Alzheimera. Nadchodzi przełom w leczeniu?
Nowe badania opisują, w jaki sposób mutacja w genie FAAH-OUT “obniża” ekspresję genu FAAH, a także wpływa na inne szlaki molekularne związane z gojeniem się ran i nastrojem. To odkrycie może doprowadzić do opracowania nowych leków i terapii. Szczegóły opisano w czasopiśmie Brain.
Kobieta nie czuła bólu przez całe życie – jak to możliwe?
Mieszkająca w Szkocji Jo została po raz pierwszy skierowana do genetyków w 2013 r., gdy jej lekarz zauważył, że nie zgłaszała żadnych symptomów bólowych po operacjach biodra i ręki. Przyczyna dysfunkcji kobiety pozostawała nieznana, ale jasne było, że skrywa się w genach. Po sześciu latach poszukiwań namierzono rzadką mutację genetyczną w nieznanym wcześniej genie, który nazwano FAAH-OUT. W połączeniu z inną, powszechną mutacją w genie kodującym hydrolazę amidów kwasów tłuszczowych (FAAH), okazała się ona przyczyną unikalnych cech Jo.
Czytaj też: Prąd zamiast bandaża. Rany zagoją się 3 razy szybciej
To, dlaczego gen FAAH-OUT wcześniej pozostawał nieznany, jest banalny. Obszar genomu, w którym się znajduje, do tej pory był uważany za tzw. śmieciowe DNA, które nie pełni żadnych funkcji biologicznych. Prawda okazała się zupełnie inna. Okazuje się, że pośredniczy w ekspresji genu FAAH, który jest częścią układu endokannabinoidowego, wpływającego na wiele procesów fizjologicznych, m.in. odczuwanie bólu, nastrój czy pamięć. Teraz uczonym udało się “podejrzeć”, jak FAAH-OUT działa na poziomie molekularnym.
W pierwszej kolejności zaobserwowano, że FAAH-OUT reguluje ekspresję FAAH, a kiedy jest ona obniżona w wyniku mutacji, poziom aktywności enzymu FAAH jest obniżony. To skutkuje objawami, takimi jak u Jo.
Dr Andrei Okorokov z UCL mówi:
Gen FAAH-OUT jest tylko jednym małym zakątkiem rozległego kontynentu, który to badanie zaczęło mapować. Oprócz molekularnych podstaw bezbolesności, badania te zidentyfikowały szlaki molekularne wpływające na gojenie się ran i nastrój, na które wpływa mutacja FAAH-OUT. Naszym obowiązkiem jako naukowców jest badanie i myślę, że te odkrycia będą miały ważne implikacje dla obszarów badań, takich jak gojenie się ran, depresja i wiele innych.
Naukowcy znaleźli 797 genów o podwyższonej i 348 genów o obniżonej ekspresji, na które wpływa oś FAAH-OUT-FAAH. Mowa m.in. o zmianach w szlaku WNT, który jest związany z gojeniem się ran, z genem WNT16 na czele.
Czytaj też: Nie uwierzysz, gdzie przechowywane są wspomnienia. Naukowcy właśnie to odkryli
Prof. James Cox z UCL podsumowuje:
Początkowe odkrycie genetycznego źródła unikalnego fenotypu Jo Cameron było momentem eureki i ogromnie ekscytujące, ale te obecne odkrycia są miejscem, w którym rzeczy naprawdę zaczynają się robić interesujące. Dzięki dokładnemu zrozumieniu tego, co dzieje się na poziomie molekularnym, możemy zacząć rozumieć związaną z tym biologię, a to otwiera możliwości odkrywania leków, które pewnego dnia mogą mieć daleko idący pozytywny wpływ na pacjentów.