Kim była Emilia Plater?
Emilia Plater po dziś dzień uznawana jest za prawdziwą legendę i narodową bohaterkę. Mimo bardzo młodego wieku wzięła udział w powstaniu listopadowym, wraz z przyjaciółką skrywając się pod męskimi mundurami.
Niektórzy historycy twierdzą, że jedyną motywacją Emilii Plater była chęć zostania polską Joanną D’Arc, czyli symbolem walki o niepodległość. Niezależnie od pobudek, z pewnością nie można odmówić jej samozaparcia i woli walki. Samodzielnie poprowadziła złożony z ochotników oddział i stoczyła kilka potyczek z Rosjanami, z których wyszła zwycięsko.
Emilia Plater nigdy nie wyszła za mąż. W historii istnieje wzmianka wyłącznie o tym, że odrzuciła zaloty rosyjskiego bogacza ze względu na swoje mocno patriotyczne poglądy. Nie ma natomiast informacji, czy pojawił się w jej życiu jakiś inny mężczyzna.
O Emilii Plater pisał również słynny polski wieszcz, Adam Mickiewicz. Stworzył wiersz “Śmierć pułkownika”, który w całości poświęcony jest postaci Emilii Plater oraz jej dokonaniom.
Życie Emilii Plater
Emilia Plater urodziła się w 1806 roku w Wilnie. Kilka lat po tym wydarzeniu jej rodzice rozstali się. Mała Emilia pozostała przy matce i razem z nią zamieszkała w majątku Liksna, należącym do krewnych obu kobiet. To tutaj dziewczynka kształciła się z zakresu śpiewu, rysunku, literatury oraz historii. W wolnych chwilach oddawała się konnej jeździe, nauce fechtunku oraz treningom strzeleckim. W tych lekcjach towarzyszyli jej dwaj kuzyni, z którymi spędziła niemal całe swoje dzieciństwo.
Gdy była już nieco starsza, zainteresował się nią pewien bogaty, rosyjski inżynier. Emilia odrzuciła jednak jego zaloty, tłumacząc swoją decyzję pobudkami patriotycznymi. Niedługo potem, w 1830 roku zmarła jej matka. Młoda kobieta ciężko to przeżyła, ponieważ była bardzo mocno związana ze swoją rodzicielką. Bardzo możliwe, że pod wpływem tego wydarzenia zdecydowała się na wstąpienie do wojsk powstańczych.
Oczywiście Emilia Plater już wcześniej wykazywała zainteresowanie potyczkami i taktykami. Gdy usłyszała o planowanym powstaniu, rozpoczęła nawoływanie i zagrzewanie do walk. Samodzielnie opracowała nawet plan zdobycia Dyneburga, licząc na poparcie swoich krewnych oraz ich przyjaciół z tamtejszej szkoły adeptów. Ze względu na swoją płeć została jednak całkowicie zignorowana. Nie wpuszczono jej nawet na naradę, nie mogła więc przedstawić swojego planu i poddać go pod krytykę dowódców.
Czym zasłynęła Emilia Plater?
Emilia Plater starała się nie zniechęcać, mimo wyraźnego braku przychylności ze strony polskich dowódców powstania. Wraz z przyjaciółką Marią Prószyńską postanowiła dołączyć do walk mimo wszystko. Emilia nakazała uszycie standardowego stroju, noszonego przez wojskowych, a następnie zarówno ona, jak i jej przyjaciółka ścięły włosy na krótko.
Czym zasłynęła ta postać? Emilia Plater utworzyła oddział powstańczy, składający się z kilkudziesięciu ochotników i wraz z nimi wyruszyła do Dyneburga. W drodze miała podobno stoczyć kilka walk z Rosjanami, z których zawsze wychodziła zwycięsko. Nie odważyła się jednak na samodzielne wkroczenie do miasta. Zamiast tego wybrała przyłączenie się do formacji powstańczej. Jej waleczność i męstwo nie uszły uwagi żołnierzy, którzy zapałali do tej dzielnej kobiety sympatią.
W 1831 roku Emilia Plater dołączyła do oddziału wolnych strzelców wiłkomierskich, dowodzonych przez Karola Załuskiego. Po wkroczeniu do miasta, w trakcie walk poznała kolejną towarzyszkę powstańczych przygód, Marię Raszanowiczównę. Stoczyły razem kilka kolejnych potyczek, między innymi pomagając w chronieniu oddziałów zaopatrzenia armii powstańczej.
Emilia Plater została również odznaczona. Po jednej z potyczek generał Dezydery Chłapkowski przyznał jej honorowy stopień kapitana oraz dowództwo nad 1 Pułkiem Piechoty Litewskiej. Po tym wydarzeniu zyskała jeszcze większą sławę w kręgach żołnierzy.
Śmierć Emilii Plater
Dla Emilii Plater bez wątpienia patriotyzm był jedną z najważniejszych w życiu rzeczy. Gdy zakończyły się walki na Litwie, a generał Chłapkowski zdecydował o wycofaniu się z bitew, postanowiła pomóc warszawskim powstańcom. Wraz z Karolem Załuskim i Marię Raszanowiczówną wyruszyła więc w podróż w kierunku stolicy.
Mimo ogromnego zapału do walki Emilia Plater była dość chorowita, często mdlała i nierzadko nie potrafiła ustać na nogach. Długa i wyczerpująca podróż przez gęste lasy dodatkowo nadwyrężyła jej i tak już nadwątlone siły. Emilia Plater zachorowała i nie wieszczyła sobie długiego życia ani powrotu do ukochanych przez nią walk.
Gdy dolegliwości stały się zbyt uciążliwe, kobieta zatrzymała się w Justianowie pod przybranym nazwiskiem Korawińska. W dworku zajęto się nią należycie i podjęło leczenie, jednak było już za późno. Chwilowo jej stan zdrowia się poprawił, jednak wraz z nadejściem zimy choroba powróciła. Emilia Plater zmarła na dzień przed wigilią, 23 grudnia 1831 roku. Została pochowana na cmentarzu w Kopciowie, niegdyś należącego do właściciela ziemskiego, u którego się zatrzymała. Obecnie jej nagrobek, znajdujący się na Litwie jest jednym z najchętniej odwiedzanych przez Polaków.
Emilia Plater – bohaterka czy nie?
Emilia Plater przez wiele osób postrzegana jest jako symbol męstwa, odwagi i walki o wolność własnego kraju. Historycy wskazują jednak, że nie wszystkie z przypisywanych jej czynów mogły mieć odzwierciedlenie w rzeczywistości. Niektórzy twierdzą nawet, że Emilia Plater z uwagi na słabe zdrowie często bardziej przeszkadzała niż pomagała powstańcom.
Jak wyglądało to naprawdę? Tego pewnie już nigdy nie będziemy w stanie zbadać. Pewne jest to, że w swoich działaniach Emilia Plater wzorowała się na słynnej Joannie D’Arc, francuskiej bohaterce narodowej również walczącej o wolność. Kobieta ta również przebrała się za mężczyznę, by bez problemu dostać się do armii i móc wziąć udział w działaniach i potyczkach.
Z całą pewnością możemy stwierdzić, że Emilia Plater faktycznie skonstruowała frakcję, złożoną z kilkudziesięciu ochotników do walki z opresorem. Potwierdzone jest także to, że otrzymała odznaczenie oraz że przeprowadziła kilka potyczek, podążając do obleganego Dyneburga. Nie wiadomo natomiast, czy faktycznie uczestniczyła we wszystkich powstańczych walkach.
Czy więc Emilia Plater może być uznawana za bohaterkę narodową? Z pewnością w jakiś sposób przyczyniła się do walk o wolność, finalnie swój upór przypłacając życiem. Nawet jeśli część doniesień o jej życiu nie jest prawdą, to stanowi ona wciąż ważny symbol walki o wolność. Po przeanalizowaniu faktów i rzekomych jej zasług każdy powinien samodzielnie ocenić, czy zasłużyła na tytuł bohaterki narodowej.