Arenę działań archeologów stanowił meksykański stan Quintana Roo. Tamtejsze majańskie miasto, powstałe jeszcze zanim na miejsce przybyli Europejczycy, nazywa się Cobá. Czas jego największej świetności przypadał na późny okres klasyczny, gdy na miejscu mieszkało ponad 50 000 ludzi. Dzięki wysiłkom poczynionym przez przedstawicieli INAH (Instituto Nacional de Antropología e Historia) udało się tam niedawno zlokalizować pewien kamienny panel.
Czytaj też: Starożytne więzienie było istnym piekłem. Nowe znaleziska tworzą przerażający obraz tego miejsca
Ten cechuje się imponującymi rozmiarami, a jego powierzchnię pokrywają dokładnie 123 glify. Lokalizacja, w której miało miejsce znalezisko, z pewnością nie była przypadkowa, gdyż w pobliżu znajduje się ponad 40-metrowa piramida znana jako Nohoch Mul. Jest ona najwyższą kiedykolwiek odkrytą na Jukatanie. Z kolei symbole, do których dotarli archeolodzy, zajmują obszar o powierzchni ponad 11 metrów kwadratowych.
I choć już wcześniej na miejscu znajdowano stele zawierające różnego rodzaju znaki, to ta konkretna może okazać się bardzo istotna w kontekście zrozumienia historii całego miasta. Rozległy teren i obecność gęstej roślinności sprawiają, że archeolodzy wciąż wiedzą o mieście Cobá stosunkowo niewiele. Szacuje się, iż na odkrycie może tam wciąż czekać bardzo duża liczba struktur i artefaktów.
Wśród wyciągniętych do tej pory wniosków, które nie miałyby miejsca bez dokonanych w ostatnim czasie odkryć, warto wymienić imię K’awiil Ch’ak Chéen. Zdaniem badaczy jest to imię nieznanego wcześniej władcy stojącego na czele tej majańskiej społeczności. Szczególnie interesujący wydaje się pierwszy człon, czyli K’awiil, który stanowi jednoznaczne odniesienie do czczonego przez Majów boga. Był on patronem piorunów, węży, płodności i plonów.
Kamień pokryty dokładnie 123 symbolami został znaleziony w niewielkiej odległości od największej piramidy Jukatanu, czyli Nohoch Mul
Jeśli chodzi o inne informacje płynące z analiz znalezionych glifów, to warto zwrócić uwagę na datę założenia miasta Keh Witz Nal, co miało miejsce w 569 roku. Poza tym do powstania Cobá miały przyłożyć swoje ręce postacie takie jak Bolón Tz’akab Ajaw. Dzięki wykonanemu modelowaniu 3D kamienny panel pokryty symbolami będzie mógł zostać zachowany na dłużej. Jednocześnie eksperci starają się ochronić jego fizycznie istniejący pierwowzór przed dalszym niszczeniem, spowodowanym między innymi opadami deszczu.
Czytaj też: W Małopolsce znaleźli bardzo stary cmentarz. Pokazuje, jak dawno pojawili się tam ludzie
Cywilizacja Majów przeżywała swoje wzloty i upadki. I choć poważny kryzys nastąpił jeszcze przed przybyciem konkwistadorów do obu Ameryk, to obecność najeźdźców stanowiła ostateczny gwóźdź do trumny miejscowych mieszkańców. Niebagatelną rolę odegrały w tym zakresie przywiezione choroby zakaźne, na które rdzenna ludność była wyjątkowo podatna.