Co ciekawe, radzieckie władze miały świadomość tego, jak ich decyzje odbiją się na sytuacji środowiskowej. Mimo to sowieci postanowili wykorzystać wody zasilające jezioro do utworzenia rozległych plantacji bawełny. Część planu się powiodła, ponieważ Uzbekistan nawet obecnie pozostaje jednym z największych producentów bawełny. Niestety, konsekwencją tego procesu było zniszczenie ekosystemu istniejącego dawniej dzięki jezioru Aralskiemu.
Czytaj też: Gigantyczne jezioro termalne ukrywało się głęboko pod ziemią. Jest największe na świecie i leży w Europie
Wysychanie tego zbiornika i pustynnienie okolicznych terenów to nie tylko tragedia dla zwierząt i roślin występujących w regionie. Katastrofą ekologiczną są też objęte około 3 miliony tamtejszych mieszkańców. O ile swego czasu jezioro Aralskie zajmowało powierzchnię 68 000 kilometrów kwadratowych, tak obecnie tworzą je trzy odseparowane od siebie zbiorniki, mające łączną powierzchnię wynoszącą około 8000 kilometrów kwadratowych. Poza tym na miejscu znajduje się pustynia Aral-kum.
Jej powierzchnia to aż 60 000 kilometrów kwadratowych, dlatego nie trzeba skomplikowanej matematyki, aby zorientować się, że zajmuje mniej więcej taki sam obszar, jak dawniej wypełniony słoną wodą zbiornik. O skali problemów wynikających z wysychania jeziora Aralskiego najlepiej świadczy fakt, że jego zanik doprowadził do niemal dwukrotnego wzrostu ilości pyłu atmosferycznego w regionie w latach 1984–2015.
Jezioro Aralskie w ciągu zaledwie kilkudziesięciu lat niemal całkowicie zniknęło. Obecnie tworzą je trzy oddzielone od siebie zbiorniki
W konsekwencji mieszkańcy okolicznych miast zmagają się z problemem obniżonej jakości powietrza. Szkodliwy dla zdrowia pył dociera do obszarów oddalonych o nawet 800 kilometrów! Burze piaskowe przenoszą szkodliwe sole, pył oraz różnego rodzaju chemikalia. W konsekwencji nawet odległe tereny uprawne podlegają niszczeniu, a zasoby wody pitnej zostają zanieczyszczone. Jeśli chodzi o wspomniane substancje chemiczne, to chodzi między innymi o nawozy, pestycydy, a nawet pozostałości po testach broni prowadzonych przez ZSRR.
W miarę jak poziom wody w jeziorze Aralskim opadał, rosło zasolenie. W konsekwencji w pewnym momencie osiągnęło ono wskaźnik wyższy niż oceany, przez co większość tamtejszych organizmów uległa wyginięciu. Tysiące ludzi straciły przy okazji źródło utrzymania, ponieważ połowy ryb stały się w zasadzie bezcelowe. Działania sowieckich władz przyniosły konsekwencje, z którymi muszą się teraz zmagać następne pokolenia.
Czytaj też: Argentyński kanał nagle przybrał kolor krwi. “Nigdy czegoś takiego nie widzieliśmy”
Ludzkość może jednak potraktować te wydarzenia jako cenną lekcję. Wysychanie rzek i jezior oraz pustynnienie terenów to wciąż aktualny problem. Należy mu przeciwdziałać, aby nie obudzić się w świecie, w którym będziemy doświadczali podobnych problemów, jak mieszkańcy okolic dawnego jeziora Aralskiego. Niestety, w przypadku tego zbiornika nie wydaje się, aby istniała jakakolwiek deska ratunku.