Najkrwawsze wojny naszych czasów toczą dziś ze sobą w Iraku i Syrii sunnici z szyitami. Jedni i drudzy są muzułmanami: wierzą w Allaha, proroczą misję Mahometa i świętość objawionego mu Koranu. Nie piją alkoholu, pielgrzymują do Mekki. Co ich dzieli?
Wpływy polityczne
- SZ: Jako członek dyskryminowanej mniejszości liczy na pomoc i ochronę współwyznawców z Iranu. Wikła go to w polityczny konflikt tego kraju z sunnicką Arabią Saudyjską o status regionalnego mocarstwa na Bliskim i Środkowym Wschodzie. Sugestywna propaganda podsyca jego nienawiść do sunnitów, czego efektem są coraz krwawsze walki.
- SU: Podlega takiej samej presji propagandowej jak szyita, tyle że prowadzonej lub sponsorowanej przez Arabię Saudyjską. I jest na nią tak samo podatny. Dla-tego ponad 90 proc. ofiar islamskiego terroryzmu to dziś muzułmanie.
Tworzenie wizerunków
- SZ: Wszędzie wiesza wizerunki imama Alego.
- SU: Rygorystycznie przestrzega zakazu sporządzania jakichkolwiek wizerunków człowieka.
Następcy Mahometa
- SZ: Uważa, że następcami Mahometa powinni być członkowie jego rodziny i ich potomkowie. W pierwszej kolejności jego przybrany syn i zięć: Ali i ibn Talib.
- Uważa, że następca Proroka musi być przede wszystkim przywódcą duchowym, którego autorytetowi powinien podporządkować się każdy wierny. Taki model przywództwa religijno-politycznego określa się jako imamat. Przykładem jest republika islamska w Iranie, gdzie wybierani w wyborach powszechnych prezydent i premier podlegają nadzorowi najwyższego przywódcy religijnego. Wierzy, że Mahomet był ostatnim prorokiem, ale jego następcy noszą w sobie „prorocze światło”, które ich prowadzi i chroni przed błędami. Dlatego imamowie są nieomylni i powinni panować nad społecznością wiernych.
- SU: Uważa, że kalifa (następcę Mahometa) powinno się wybierać z osób najbardziej zasłużonych dla islamu, niezależnie od ich pokrewieństwa z Prorokiem. W Mekce zwolennicy tej koncepcji stanowili większość i zadecydowali, że pierwszym kalifem został najbliższy współpracownik Mahometa – Abu Bakr.Za najważniejsze zadania przywódcy uznaje ochronę islamu i jego wyznawców, szerzenie wiary oraz czuwanie nad przestrzeganiem prawa szariatu. Nie oczekuje od rządzących, by byli także autorytetami religijnymi. Cechą tego systemu zwanego kalifatem jest rozdział władzy świeckiej (sprawowanej przez sułtana, króla, emira itp.) od duchownej. Nie mają jednego, powszechnie uznawanego autorytetu religijnego. Duchowym przywódcą może być każdy, kto znajdzie uczniów i słuchaczy.
- Nie przypisuje imamom żadnych cech mistycznych, uważa ich jedynie za uprawnionych z racji wiedzy i gorliwości religijnej do prowadzenia modlitw, nauczania prawd wiary i kierowania meczetami.
Pochodzenie
- SZ: Jest najczęściej Persem lub Arabem z Iraku. Współwyznawców ma też w Azerbejdżanie, Jemenie, Kuwejcie, Libanie i Syrii.
- SU: Jest najczęściej Arabem lub Turkiem, jego współwyznawcy dominują też w Indonezji, Malezji, Afganistanie, Pakistanie, islamskich państwach powstałych po rozpadzie ZSRR i w kilkunastu krajach Czarnej Afryki.
Męczennik Husajn i Aszura
- SZ: Czci jak świętego trzeciego imama Husajna (wnuka Mahometa), który stawił opór kalifowi Jazidowi z dynastii Umajadów. Opuszczony przez sojuszników poległ z rodziną w bitwie pod Kerbalą (680 r.). Szyici uważają go za pierwszego męczennika, siebie obwiniają o zdradę, a sunnitów o zbrodnię. W rocznicę śmierci Husajna obchodzi najważniejsze święto – aszurę. Wspomina wydarzenia spod Kerbali, uczestniczy w odtwarzających je misteriach, bije się w piersi lub samobiczuje.
- SU: Traktuje śmierć Husajna jak element walki o władzę nad wspólnotą wiernych. Identyfikuje się z kalifem Jazidem, a w imamie Husajnie nie widzi męczennika, lecz buntownika przeciw legalnej władzy. Nie przywiązuje znaczenia do święta aszury, a towarzyszące mu misteria uważa za sprzeczne z nakazami wiary, która zabrania samookaleczania i oddawania czci komukolwiek poza Bogiem. Jeden z kalifów kazał nawet zniszczyć i zrównać z ziemią grób Husajna w Kerbali. Sunniccy ekstremiści właśnie w tym dniu przeprowadzają zamachy terrorystyczne w miejscach masowych zgromadzeń szyitów.
Stosunek do Imama Muhammada al-Mahdiego
- SZ: Najwyższą czcią darzy 12 pierwszych imamów. Wierzy, że ostatni z nich – Muhammad al-Mahdi – nie umarł, lecz zniknął i będzie przebywał w ukryciu do kresu dziejów, gdy powróci jako wysłannik Boga, by zaprowadzić na Ziemi pokój i sprawiedliwość. Mahdiego prosi o pomoc w odnajdywaniu ścieżki do Boga.
- SU: Uważa, że o losie człowieka decyduje wyłącznie Bóg. Wiarę w ukrytego imama i jego mesjanistyczną misję traktuje jak herezję.
Własność ziemi
- SZ: Terytorium, na którym żyje, traktuje jak własną świętą ziemię.
- SU: Ziemię, na której żyje, uważa za własność Boga, a nie dziedzictwo zdobyte i przekazane przez przodków.
Misje samobójcze
- SZ: Przez pamięć o zdradzie, jakiej przodkowie dopuścili się wobec imama Husajna, jest skłonny do męczeńskiej śmierci za wiarę. Wykorzystał to podczas wojny irańsko-irackiej (1980-1988) najwyższy przywódca republiki islamskiej imam Chomeini, obdarowując żołnierzy posyłanych na samobójcze misje kluczykami, które w razie śmierci otworzą im drzwi do raju. Ideę podchwycili szyici z libańskiego Hezbollahu, którzy zapoczątkowali plagę samobójczych za-machów terrorystycznych.
- SU: Zgodnie z naukami Koranu uznawał samobójstwo za grzech zamykający drogę do raju. Jednak skuteczność szyickich akcji terrorystycznych sprawiła, że część sunnickich imamów dokonała innej interpretacji Koranu, utożsamiając samobójczy zamach ze śmiercią za wiarę.
Meczety i wyznanie wiary
- SZ: Modli się we własnych meczetach oraz tzw. hosenijach, gdzie oddaje cześć Husajnowi. Podczas modlitewnych pokłonów dotyka czołem kamyka lub glinianej kostki przywiezionej ze świętych miejsc związanych z imamami, najczęściej z Kerbali w Iraku. Do szahady, czyli wyznania wiary „Nie ma Boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego prorokiem”, niekiedy dodaje słowa „a Ali jest pomocnikiem Boga”.
- SU: Modli się w meczetach sunnickich, uzupełnianie wyznania wiary uważa za niedopuszczalne.