Raport IDEAS NCBR powstał przy współpracy z ekspertami OPI PIB (Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy) w oparciu system POL-on. To obszerny zbiór danych dotyczący sektora szkolnictwa wyższego w Polsce, a w tym konkretnym przypadku chodziło o informacje o rozprawach doktorskich poświęconych tematyce AI, które w ostatnich latach udało się obronić. Przez ostatnie 3,5 roku liczba nadanych stopni doktorskich w Polsce wyniosła ponad 19 tys, z czego w tym czasie zaledwie 207 osób obroniło doktoraty o AI w dyscyplinach związanych z informatyką.
Raport IDEAS NCBR to nie jest przyjemna lektura, ale ważna
Najwięcej stopni doktora z obszaru sztucznej inteligencji od 2020 roku nadały Politechnika Wrocławska (31), Politechnika Warszawska (27) i Akademia Górniczo-Hutnicza (25). Niestety z puli 222 podmiotów z sektora nauki i szkolnictwa wyższego, przez ostatnie trzy lata tylko 33 jednostki doktoryzowały z dyscyplin związanych z informatyką, a 27 przyznawało ten stopień naukowy na podstawie prac o tematyce dotyczącej AI. Dodatkowo edukacja wyższa w Polsce boryka się z luką pokoleniową (generation gap). Ze względu na dużo lepsze warunki finansowe młodzi naukowcy często wybierają karierę w sektorze prywatnym, z czym uczelnie nie są w stanie skutecznie konkurować. Do pracy w przemyśle IT przechodzi też doświadczona kadra akademicka.
Jeszcze gorzej wygląda kwestia dysproporcji płciowej (gender gap) – zaledwie 12% rozpraw doktorskich dotyczących AI zostało napisanych przez kobiety. Problem nabiera na sile, kiedy spojrzymy na liczbę promotorek i recenzentek rozpraw ze sztucznej inteligencji (zaledwie 10% z nich stanowiła płeć piękna).
Jak wyjaśnia Grażyna Żebrowska, członkini zarządu IDEAS NCBR: Dane przedstawione w raporcie IDEAS NCBR potwierdzają występowanie problemu gender gap w nauce, szczególnie w tak dynamicznie rozwijającej się dziedzinie jak sztuczna inteligencja. Ta dysproporcja nie tylko podkreśla stereotypy i bariery, które utrudniają kobietom karierę naukową w technologii, ale także wskazuje na potencjalną utratę różnorodności perspektyw, co może wpływać na kierunek i jakość prowadzonych badań nad AI. Wyzwanie to wymaga zatem zwiększenia liczby kobiet w AI, a także wsparcia ich w roli liderek akademickich i mentorek dla przyszłych pokoleń.
Czytaj też: Sztuczna inteligencja będzie czytać w naszych myślach. Wystarczy specjalny czepek
Niedobór doktorantów to nie tylko polski problem, o czym dalej mówi członkini zarządu IDEAS NCBR: Podobnie jak inne kraje, mierzymy się z niedoborem doktorantów, ale również kadry, która jest w stanie uczyć nowe pokolenie. Mimo, że nigdy dotąd nie mieliśmy tak dużego zapotrzebowania na wykwalifikowanych ekspertów w tej dziedzinie, nie kształcimy ich w Polsce na taką skalę, na jaką powinniśmy, jeżeli chcemy mieć swoje miejsce w światowym ekosystemie AI. Ważne jest, żeby zachęcić młodych ludzi do pozostania w nauce i zadbać o to, żeby mieli dobrych nauczycieli.
Pełna treść raportu dostępna jest do pobrania i przeczytania na stronie IDEAS NCBR.