Historia wojny trojańskiej znana jest dzięki przekazowi Homera – najstarszego, znanego z imienia, greckiego poety, żyjącego w VIII wieku p.n.e, autora “Iliady” i “Odysei”. Jak wyglądały dzieje wojny trojańskiej według przekazów starożytnych? Jakie były przyczyny konfliktu i jak się on zakończył?
Przyczyny wojny trojańskiej
Za bezpośrednią przyczynę wybuchu wojny trojańskiej uznaje się porwanie przez Parysa – syna króla Troi – Heleny, która była żoną króla Sparty, Menelaosa. Królewicz trojański obrabował również skarbiec Sparty. Podeptał tym samym święte prawa gościnności. Został bowiem podjęty w Sparcie bardzo gościnnie i miło. Menelaos oraz jego brat – król Myken, Agamemnon – zebrali wojsko, które wedle przekazów było nawet 10-krotnie większe od wojska Troi i wyruszyli w podróż do Troi, by odzyskać Helenę.
Przyczyną wojny trojańskiej był jednak przede wszystkim konflikt trzech bogiń, czyli Afrodyty, Hery i Ateny, które rywalizowały o miano najpiękniejszej. Bogowie w trakcie trwania wojny wspierali zresztą swoich ulubieńców, przyczyniając się do przechylania szali zwycięstwa to na jedną, to na drugą stronę.
Od czego zaczęła się wojna trojańska?
Historia wojny trojańskiej zaczyna się na długo przed wydarzeniami opisanymi w “Iliadzie” Homera. Według mitologii greckiej za wszystkim stoi Eris, bogini niezgody, która nie została – jako jedyna z bogiń – zaproszona na ślub księcia Tesalii Peleusa oraz boginki Tetydy. Mimo wszystko pojawiła się ona jednak na weselu, a chcąc się zemścić przyniosła ze sobą złote jabłko z dedykacją “Dla najpiękniejszej”. Każda z przebywających na weselu bogiń chciała ów jabłko otrzymać.
Afrodyta, Atena i Hera mocno się o nie pokłóciły, a najważniejszy z bogów, Zeus – chcąc być bezstronny – obrał na sędziego młodego pasterza Parysa. Zadecydował, iż to on będzie mógł przyznać złote jabłko jednej z bogiń. Był to ten sam Parys, którego znamy jako syna króla Troi, Priama. Każda z bogiń obiecywała mu coś innego.
Hera obiecała mu władzę królewską, Atena mądrość, zaś Afrodyta – jako bogini miłości – obiecała mu najpiękniejszą kobietę na świecie. Była nią Helena, która jednak miała już męża – króla Sparty, Menelaosa. Parys – skuszony tą obietnicą – wręczył złote jabłko Afrodycie, jako najpiękniejszej z bogiń. Wkrótce postanowił wyruszył w podróż po Helenę, obiecaną mu przez boginię miłości. Uprowadził ją z dworu spartańskiego, na którym był podejmowany z honorami. Grecy byli oburzeni – zaczęła się wojna.
Sen o zniszczeniu miasta i narodziny Parysa
Bohaterowie wojny trojańskiej to nie tylko Parys, Helena i jej mąż, Menelaos, ale też szereg innych osób, które walczyły po obu stronach – Sparty i Troi. Nie wolno zapomnieć o rodzicach Parysa – o królu Priamie oraz królowej Hekabe. Kobieta jeszcze przed narodzinami swojego syna miała sen dotyczący jego przyszłości. Śniło jej się, że wydała na świat żagiew płonącą, od której całe miasto spłonęło.
Był to sen proroczy – wróżbici ocenili, że Parys stanie się przyczyną upadku Troi. Oddano go więc pasterzom, by porzucili go w górach. Pasterz Agelaos przygarnął jednak chłopca, który dorastał nie wiedząc o swoim królewskim pochodzeniu. Dopiero w trakcie publicznych igrzysk, urządzanych w Troi, które młodzieniec wygrał, wydało się iż przeżył – został przygarnięty przez rodzinę z wielką radością. Niestety, zapomniano o przepowiedni, która miała się ziścić.
Przebieg wojny trojańskiej
Dzieje wojny trojańskiej obfitują w ważne wydarzenia – konflikt zbrojny trwał aż przez 10 lat, a “Iliada” opisuje ostatni rok tego konfliktu, w którym to nastąpił przełom. W obozie najeźdźców wybuchła zaraza, a najwaleczniejszy z wojowników – Achilles – odmówił udziału w walce z uwagi na konflikt z Agamemnonem, który porwał jego brankę, Bryzejdę.
Chcąc wesprzeć swoich pobratymców na duchu, Patroklos – przyjaciel Achillesa – nałożył jego zbroję i przebrany za niego przystąpił do walki. Został jednak zabity, co wywołało u Achillesa wielki gniew. Postanowił zemścić się na zabójcach swego przyjaciela. Jednym z najważniejszych starć tej wojny była walka Achillesa z Hektorem – odważnym bratem Parysa. Książę trojański nie miał szans w walce z Achillesem, którego ciało nie było podatne na ciosy. Jedynym miejscem, w które można go było zranić była pięta – do dziś będąca symbolem czyjegoś słabego punktu.
Achilles zabrał ciało pokonanego przeciwnika do obozu greckiego i postanowił, że nie pozwoli pochować Hektora, co było wielką zbrodnią, jako że grecka tradycja zobowiązywała rodzinę zmarłego do jego odpowiedniego pochowania. Ojciec Hektora i Parysa odzyskał w końcu ciało syna, zaś sam Achilles zginął od strzały Parysa, atakując mury Troi. Strzałę tą prowadził Apollo – bóg piękna, światła, życia i śmierci, który sprzyjał Trojanom. Ugodziła Achillesa w jedyny słaby punkt – piętę.
Wojna trojańska – historia konia trojańskiego
Niezwykle ważnym, a w zasadzie decydującym punktem wojny trojańskiej było zbudowanie przez Greków ogromnego konia z drewna, który zdołał pomieścić wielu wojowników greckich. Był to podstęp wymyślony przez Odyseusza – Grecy udawali jednocześnie, że odstępują od oblężenia miasta, a sam koń miał być podarunkiem dla mieszkańców Troi.
Wbrew przestrogom między innymi wieszczki Kasandry, koń został wciągnięty za mury miasta, a w nocy wyszli z niego ukryci wojownicy, otwarli bramy od środka i wpuścili do Troi czekających na zewnątrz Greków. Miasto zostało zdobyte.
Jak zakończyła się wojna trojańska?
Historia wojny trojańskiej zakończyła się zwycięstwem Greków i zniszczeniem Troi. Parys został zabity – będąc ranny udał się w góry do swojej prawowitej żony, Ojnone, która jako jedyna (jak głosiła przepowiednia) była w stanie go uleczyć. Urażona jego odejściem i zdradą odmówiła jednak pomocy.
Z kolei Helena (która w międzyczasie po śmierci Parysa została jeszcze żoną jego brata, Deifobosa) powróciła do męża, który wybaczył jej niewierność i zabrał na swój dwór w Sparcie.
Ciekawostki o wojnie trojańskiej
Dzieje wojny trojańskiej – według mitologii – wyglądałyby zapewne całkiem inaczej, gdyby nie pomoc bogów, którzy nieustannie ingerowali w walki. Każdy z bogów miał swoich ulubieńców, ale najpotężniejszy z nich – Zeus – nie był zdecydowany którą stronę poprzeć.
Choć nie da się ustalić rzeczywistego przebiegu wojny trojańskiej, obecnie uważa się, że mityczna Troja istniała naprawdę – była miastem usytuowanym na wzgórzu Hisarlık, leżącym w dzisiejszej Turcji. W trakcie prowadzonych tam wykopalisk odkryto pozostałości aż dziewięciu miast, budowanych na tym samym terenie. Opisywana zaś w “Iliadzie” Troja była najprawdopodobniej miastem szóstym lub siódmym.