Opis gwiazdozbioru Wagi
Gwiazdozbiór Wagi jako jedyny z gwiazdozbiorów zodiakalnych nie przedstawia żadnego zwierzęcia czy postaci, lecz przedmiot. Dla Sumeryjczyków gwiazdozbiór Wagi był „równowagą nieba” (Zib-ba an-na), symbolizował też pośmiertny osąd dusz. Grecy zaś nazywali konstelację „Chelai”, czyli „kleszcze skorpiona”. Tę analogię przywodził im pewnie na myśl charakterystyczny kształt gwiazdozbioru.
Gwiazdozbiór Wagi znajduje się relatywnie blisko Ziemi, jednak wciąż niewiele o nim wiemy. Jego gwiazdy są może i blade, ale na pewno nie nudne! Dość powiedzieć, że znajdziemy wśród nich Gliese 581c – najbardziej podobne do Ziemi ciało niebieskie ze wszystkich dotąd zbadanych. Zresztą, to nie jedyny taki interesujący przykład. Gwiazdozbiór Wagi zawiera wszak liczne ciekawe gwiazdy i obiekty!
Gwiazdozbiór Wagi: gdzie go szukać?
Swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznemu kształtowi nieregularnego czworokąta położonego symetrycznie względem ekliptyki, pomiędzy Panną i Skorpionem. Ramię Wagi tworzą gwiazdy Alfa i Beta, zaś Gamma i Sigma – szalki.
Gwiazdozbiór Wagi znajdziemy na południowej półkuli nieba. Widać go na szerokościach geograficznych pomiędzy 90°S a 57°N. W Polsce zobaczymy go wiosną i latem. Nieuzbrojonym okiem będziemy w stanie dostrzec nawet 50 z jego gwiazd. Podobnie jak gwiazdozbiór Ryb czy Wodnika, Waga nie wyróżnia się zbytnio na niebie. Może być trudno ją znaleźć. Warto więc najpierw zlokalizować sąsiadów gwiazdozbioru Wagi – Pannę i Skorpiona z pewnością łatwo poznamy.
Wybrane gwiazdy z gwiazdozbioru Wagi
Gwiazdozbiór Wagi ma tuż obok siebie sporą konkurencję. Sąsiaduje przecież ze Skorpionem i Strzelcem. Jednak, podobnie jak one, także i Waga ma nam – na swoich 538 stopniach kwadratowych – wiele do pokazania.
Fanom kultowych Gwiezdnych Wojen z pewnością spodoba się nazwa gwiazdy Zubenelgenubi, która rymuje się z imieniem Obi-Wan Kenobi. Tak naprawdę jednak określenie to wywodzi się z arabskiego i oznacza „południowe szczypce”. Astrologowie zaś mówią na gwiazdę Alpha Librae. W gwiazdozbiorze Wagi to druga najjaśniejsza gwiazda – pierwszą jest Zubeneschamali, czyli Beta Librae. Jest olbrzymia, niebiesko-biała, a do tego kręci się około 100 razy szybciej od Słońca. Jako „północne szczypce” tworzy razem z Zubenelgenubi parę dawnych szczypiec Skorpiona. Wiele tysięcy lat temu, w czasach babilońskich, należały bowiem do tej konstelacji. Do gwiazdozbioru Wagi „przeniesiono” je dopiero później.
Wspomnieliśmy już nazwę Gliese 581c. Gwiazdozbiór Wagi zawiera bowiem planetę pozasłoneczną, której habitat może zdaniem naukowców zapewniać dogodne warunki do rozwoju życia tlenowego. Orbitując wokół czerwonego karła Gliese 581, planeta budzi nadzieje naukowców już od 2007 r. W 2008 r. wysłali tam silny sygnał radiowy, tzw. „wiadomość z Ziemi” (org. A Message from Earth, AMFE). Do systemu Gliese 581 dotrze najpewniej w 2029 r.
Gwiazdozbiór Wagi ma jeszcze jednego specjalnego „mieszkańca” – Matuzalema, znanego jako HD 140283. To najstarsza ze znanych we Wszechświecie gwiazd. Jej wiek szacuje się na 14,46 ± 0,8 miliardów lat, podczas gdy wiek Wszechświata to około 13,8 miliardów lat. Jednak te wartości nie wykluczają się nawzajem, bo są w granicach błędu.
Jednak gwiazdozbiór Wagi zawiera też inne ciekawe gwiazdy i obiekty. Przykład? Gromada kulista NGC 5897. Gwiazdy zostały w niej „skumulowane”, tworząc tym samym przepiękną ozdobę dla całej konstelacji. Z odległości gromada wygląda jak koło stworzone z gwieździstego pyłu!
Ciekawostki o gwiazdozbiorze Wagi
Waga to gwiazdozbiór, który dobrze znany był starożytnym. Gwiazdozbiór Wagi dla Greków był częścią układu Skorpiona. Do tej części jego „biografii” nawiązują nazwy najjaśniejszych gwiazd konstelacji.
Jako samodzielną konstelację zaczęto ją spostrzegać dopiero w czasach rzymskich. Właściwie, zdaniem niektórych badaczy, Waga była ich ulubionym gwiazdozbiorem. Utożsamiano ją z obrazem wagi trzymanej przez boginię sprawiedliwości Astraję. Jako gwiazdozbiór miała również swoją symbolikę. Utożsamiano ją z równowagą i harmonią. Podobnie w starożytnych Chinach i Indiach.
Egipcjanom kształt gwiazdozbioru Wagi kojarzył się jednak z łodzią. Symbolizował także równonoc jesienną. Dzięki niemu wiedziano, na kiedy przypada czas siewu ozimin. Uwaga – gwiazdozbiór Wagi nie zawiera już punktu równonocy, który przeniósł się do Panny. To przesunięcie jest wynikiem precesji osi ziemskiej.