Opis gwiazdozbioru Bliźniąt
Gwiazdozbiór Bliźniąt jest jedną ze zodiakalnych konstelacji, które w II w. n. e. opisał grecki astrolog Ptolemeusz. Po łacinie Bliźnięta nazywa się Gemini. To znak zodiaku, a gwiazdy układają się w charakterystyczny kształt dwóch złączonych dłońmi braci. Nic dziwnego, że uważano ich za symbol jedności.
Bliźnięta są zresztą całkiem spore – zajmują powierzchnię 514 stopni kwadratowych. To sprawia, że gwiazdozbiór plasuje się jako trzeci pod względem wielkości. Bliźnięta częściowo leżą w Drodze Mlecznej. W czasach greckich dopatrywano się w nich postaci mitycznego rodzeństwa Kastora i Polluksa, zwanych również Dioskurami.
Gwiazdozbiór Bliźniąt, podobnie jak inne zodiakalne konstelacje, ma długą historię. O jego istnieniu wiedziano już w starożytnym Egipcie. Wówczas upatrywano w nim reprezentacji pary dwóch kiełkujących ziaren. Dla Fenicjan tymczasem Bliźnięta były… Kozłami! Ludzką postać nadali im dopiero Grecy. Dla nich gwiazdy były jak Kastor i Polluks – synowie spartańskiej królowej Ledy.
Choć z tej samej matki, bliźnięta miały innych ojców. Kastor – króla Sparty Tyndareosa, Polluks – Zeusa. Ich siostrą była zaś słynna Helena, którą uprowadził Parys. Zanim stały się znakiem zodiaku, mityczne bliźnięta miały wiele przygód. Brały m.in. udział w wyprawie Argonautów po złote runo Barana. Bliźnięta słynęły z odwagi i siły. Gdy Kastor zginął w pojedynku, na wpół boski Polluks rozpaczał tak bardzo, że Zeus z litości obdarzył ich obu nieśmiertelnością. Umieścił bliźnięta na niebie – tak powstał gwiazdozbiór.
Bliźnięta to nie tylko znak zodiaku. Ich gwiazdy fascynują astrologów. Zatem jak znaleźć gwiazdozbiór Bliźniąt? I jakie inne ciekawe obiekty się w nim znajdują?
Gwiazdozbiór Bliźniąt: jak go znaleźć?
Gwiazdozbiór Bliźniąt znajdziemy na północ od równika niebieskiego. Rozpościera się na powierzchni 524 stopni kwadratowych położonych wzdłuż ekliptyki. Dla ułatwienia warto dodać, że Bliźnięta leżą dokładnie pomiędzy Rakiem i Bykiem. Kastor i Polluks mają też innych sąsiadów. Są to: Woźnica, Byk, Orion, Jednorożec, Mały Pies i Rak.
Kształt gwiazdozbioru Bliźniąt jest dość charakterystyczny. To nieregularny prostokąt utworzony przez najjaśniejsze gwiazdy. Kastor i Polluks dadzą się łatwo odnaleźć, jeśli przedłużymy linię przechodzącą przez dwie gwiazdy Wielkiego Wozu: lewą górną (Megrez) i prawą dolną (Merak). Pomoże też zlokalizowanie Syriusza (Wielki Pies).
Bliźnięta to gwiazdozbiór, który najłatwiej zaobserwować zimą. Gwiazdy znaku zodiaku można podziwiać podczas długich zimowych wieczorów. Kastor i Polluks są szczególnie wyraźne w grudniu i styczniu. Nieuzbrojonym okiem dostrzeżemy około 70 gwiazd – jeśli będziemy na szerokościach geograficznych pomiędzy 54° S a 90° N.
Wybrane gwiazdy z gwiazdozbioru Bliźniąt
Kastor i Polluks to najjaśniejsze gwiazdy gwiazdozbioru Bliźniąt. Pierwszy z „braci” tworzy układ wielokrotny. Przez teleskop dostrzeżmy więc dwie gwiazdy, z których jedna obiega druga w ciągu 420 lat. Razem układ składa się z aż 6 elementów.
Polluks to olbrzym o mocy 34 Słońc. Na niebie wyróżnia się także niebiesko-biała gwiazda Alhena, stopa jednego z Bliźniąt. To tak naprawdę podolbrzym. By dotrzeć na Ziemię, światło potrzebuje 105 lat. O ile Kastor i Polluks to gwiazdy o greckich nazwach, o tyle Alhena ma arabską etymologię. Oznacza wypalony znak na szyi wielbłąda.
Gwiazdozbiór poszczycić się może wieloma gwiazdami zmiennymi i podwójnymi. Tejat Prior (η Gem) to czerwona gwiazda zmienna, w której pobliżu William Herschel odkrył w 1781 r. Urana. Mesbuta z gwiazdozbioru Bliźniąt to zaś najjaśniejsza z cefeid (typ gwiazd zmiennych) na niebie. Jej nazwa pochodzi z arabskiego i oznacza „podkurczoną łapę lwa”. Natomiast żółty nadolbrzym Mesbuta to „wyciągnięta łapa lwa”.
Bliźnięta to więc gwiazdozbiór o licznych interesujących obiektach, z którymi związane są liczne ciekawostki…
Ciekawostki o gwiazdozbiorze Bliźniąt
Gwiazdozbiór Bliźniąt był jedną z pierwszych 48 konstelacji skatalogowanych przez Ptolemeusza. Zodiakalne gemini Kastor i Polluks mają nadane przez astrologów przydomki alfa i beta. Co ciekawe, Polluks uważa się za betę, podczas gdy w rzeczewistości to najjaśniejsza gwiazda gwiazdozbioru Bliźniąt (a więc alfa). Ta pomyłka to wynik błędnego oznaczenia gwiazdy w 1603 r.
W gwiazdozbiorze Bliźniąt gołym okiem możemy dostrzec jedną gromadę typu Messier . To M35. Składa się z aż kilkuset gwiazd! Od Słońca dzieli ją 2800 lat świetlnych.
Jak znaleźć meteoryty w gwiazdozbiorze Bliźniąt? Niedaleko Kastora znajduje się radiant Geminidów. To jeden z bogatszych rojów meteorytów, powstały w wyniku rozpadu planetoidy Phaethon. Maksimum jego aktywności przypada na noc z 14 na 15 grudnia.