W wielu strefach konfliktów zbrojnych, w których ostatnimi laty prowadzone były – lub są do tej pory – działania wojenne, gleba i woda są skażone pierwiastkami radioaktywnymi – na przykład zubożonym uranem. Zubożony uran to odmiana uranu 238U powstała po usunięciu z uranu występującego w przyrodzie dwóch innych jego izotopów: 235U i 234U. Zubożony uran jest dwa razy mniej radioaktywny, niż uran naturalny, nie mniej jednak w dalszym ciągu pozostaje substancją toksyczną.
Grzyby mikoryzowe są natomiast grzybami, które uczestniczą w zjawisku mikoryzy, a więc symbiotycznego współżycia grzyba z korzeniami roślin wyższych. Współżycie to jest opłacalne zarówno dla grzybów, które w ten sposób otrzymują od roślin produkty fotosyntezy, jak i dla roślin, którym grzyby zapewniają większy dostęp do wody i soli mineralnych.
Geoffrey Gadd wraz z kolegami ze szkockiego University of Dundee na podstawie wcześniejszych badań ustalił, że niektóre mikroorganizmy żyją kosztem rud radioaktywnych, a nawet że są zdolne do trawienia substancji toksycznych bez szkody dla swojego organizmu. W laboratorium naukowcy przeprowadzili więc doświadczenie, w którym spróbowali zasiedlić próbki zubożałego uranu grzybami biorącymi udział w mikoryzie. Za kilka miesięcy okazało się, że grzyby „izolują” uran metaliczny w substancję, której szanse na dostanie się do łańcucha pokarmowego są o wiele mniejsze. Powstałe wskutek działalności grzybów biofilmy zapewniały stałą wilgotność, co sprzyjało korozji powierzchni metalu i tworzeniu się fosforanu uranylu (8UO2)2+), który jest łatwiej przyswajalny przez organizmy żywe i gromadzony w postaci związków fosforanowych. Do takiej transformacji dochodzi nie tylko w przypadku uranu zubożonego, lecz również w przypadku uranu występującego w przyrodzie, a nawet produktów jego korozji – informują naukowcy.
Zubożały uran jest stosowany najczęściej w produkcji rdzeni pocisków przeciwpancernych, ponieważ uran metaliczny jest twardszy i bardziej wytrzymały niż stal. Gdy dochodzi do rozerwania powłoki pocisku, substancje toksyczne ulegają rozprzestrzenieniu. Takimi właśnie pociskami strzelano i w Iraku, i na Bałkanach – winę za śmierć kilkunastu żołnierzy chorych na białaczkę przypisywano wykorzystywaniu broni uranowej.
Teoretycznie zastosowanie grzybów mikoryzowych mogłoby rozciągnąć się również i na oczyszczalnie ścieków – twierdzą autorzy odkrycia w swoim artykule w Current Biology. JSL
źródło: Science