Najnowsze zdjęcie tego rodzaju zostało wykonane za pomocą kamery Dark Energy Camera zainstalowanej na 4-metrowym teleskopie Víctora M. Blanco w Chile. Bohaterem zdjęcia jest natomiast gromada galaktyk w Pompie, ogromny zbiór setek galaktyk położonych około 130 milionów lat świetlnych od Ziemi. Ten wyjątkowo szczegółowy obraz zawiera w sobie niesamowitą różnorodność galaktyk i dostarcza cennych danych nie tylko dla astronomów badających ewolucję galaktyk, ale także tych, którzy starają się poznać naturę ciemnej materii.
Według naszej dotychczasowej wiedzy gromady galaktyk to kolosalne struktury, które powstają na skutek przyciągania galaktyk przez rozległe skupiska ciemnej materii. Początkowo tworzą się małe grupy kilkudziesięciu galaktyk, które następnie łączą się w większe gromady zawierające setki, a nawet tysiące galaktyk. Gromada w Pompie jest doskonałym przykładem właśnie takich struktur, a naukowcy badają ją już od ponad dwudziestu lat.
Czytaj także: To zdjęcie jest bardziej skomplikowane, niż się wydaje. Co zobaczył Hubble?
Głównymi graczami w tej gromadzie są dwie rozległe i masywne galaktyki eliptyczne skatalogowane pod numerami NGC 3268 i NGC 3258. Galaktyki te są otoczone przez rój mniejszych galaktyk karłowatych. Co ciekawe, obserwacje rentgenowskie sugerują, że te dwie centralne galaktyki są w trakcie łączenia się w jedną jeszcze większą galaktykę eliptyczną. To z kolei może wskazywać na to, że Gromada w Pannie to w rzeczywistości dwie łączące się ze sobą mniejsze gromady galaktyk.
W otoczeniu tych galaktyk w Gromadzie w Pompie znajdują się także tzw. galaktyki soczewkowate. W przeciwieństwie do dwóch masywnych galaktyk i ich galaktyk satelitarnych wszystkie soczewkowate pozbawione są materii, z której mogą powstawać nowe gwiazdy. Z tego też powodu badacze nie obserwują w nich jakichkolwiek procesów gwiazdotwórczych. Gromada zawiera również galaktyki nieregularne i różnorodne rzadkie, słabe galaktyki karłowate, w tym ultrakompaktowe galaktyki karłowate, kompaktowe galaktyki eliptyczne i niebieskie kompaktowe galaktyki karłowate. Mówiąc krótko, na tym zdjęciu mamy galaktyk od zatrzęsienia.
Czytaj także: A cóż to takiego? Naukowcy znaleźli potężną strukturę, w której znajduje się 20 masywnych galaktyk. Tak powstają gromady
Badanie różnych typów galaktyk w obrębie gromad takich jak Gromada w Pompie pozwala astronomom złożyć w całość skomplikowaną historię ewolucji galaktyk. Ponadto niektóre z tych galaktyk są bogate w ciemną materię, co daje naukowcom cenne możliwości zbadania tej zagadkowej substancji, która stanowi znaczną część wszechświata.
To jednak dopiero początek badań gromad galaktyk. Już wkrótce do służby wejdzie Obserwatorium Very C. Rubin, które będzie realizowało rozległy przegląd nieba, skupiający się na gromadach galaktyk. Nowe instrumenty obserwacyjne pozwolą przyjrzeć się im znacznie dokładniej, a nawet zbadać nadmiar światła wewnątrz gromady w tej i tysiącach innych galaktyk. Już za 10 lat nasza wiedza o gromadach i o ciemnej materii może być zupełnie na innym poziomie niż obecnie.