Kraina Wygasłych Wulkanów w Sudetach Zachodnich została wpisana na listę Światowych Geoparków UNESCO. Jest to trzeci region w Polsce, który został wyróżniony w taki sposób. Pozostałymi są Łuk Mużakowa oraz Geopark Gór Świętokrzyskich. O niezwykłej nobilitacji dla unikatowego krajobrazu Pogórza i Gór Kaczawskich czytamy w komunikacie prasowym PAP.
Czytaj też: Prastare kopalnie, łemkowskie cerkwie i wielkie parki. Oto nieznane miejsca UNESCO w Polsce
Sudety są drugimi, największymi obszarowo górami w Polsce. Pod względem krajobrazowym i geologicznym są one niezwykle zróżnicowane. Przyczyna tego leży w tym, w jaki sposób zostały one wypiętrzone. Tak naprawdę Sudety są pewnym „zlepkiem” niewielkich mikrokontynentów o różnej genezie i budowie geologicznej. Poszczególne fragmenty były wynoszone lub przemieszczane podczas kilku orogenez („epok górotwórczych”).
Kraina Wygasłych Wulkanów na liście Światowych Geoparków UNESCO
Zachodnia część Sudetów wyróżnia się śladami pradawnego wulkanizmu. Eksplozje lawy miały miejsce w kilku epokach geologicznych: we wczesnym paleozoiku (kambr/ordowik, 500 mln lat temu), w późnym paleozoiku (perm, 300 mln lat temu) i kenozoiku (oligocen/miocen, 20-30 mln lat temu). Dzisiaj po tamtych epizodach możemy obserwować wiele wychodni skał wulkanicznych lub formy terenu świadczące o wulkanicznej przeszłości.
Czytaj też: Gdzie w Polsce są wulkany? Znaleźliśmy 7 z nich i nie wszystkie znajdują się w Sudetach
Większość śladów po wygasłych wulkanach znajdziemy na obszarze Gór i Pogórza Kaczawskiego, pomiędzy Złotoryją i Jelenią Górą. To właśnie ten region o powierzchni 1300 kilometrów kwadratowych został wyróżniony. Nie doszłoby jednak do tego, gdyby nie działalność Stowarzyszenia Kaczawskiego, które kieruje Krainą Wygasłych Wulkanów i od lat starało się o wpisanie geoparku na listę UNESCO.
Jakie wulkany można zobaczyć w Sudetach?
Najbardziej charakterystycznym spośród dawnych wulkanów jest Ostrzyca Proboszczowska o wysokości 501 m n.p.m. Góra zachowała do dzisiaj specyficzny kształt stożka wulkanicznego. Ostatni raz lawa płynęła tutaj około 20 milionów lat temu, chociaż niektórzy naukowcy twierdzą, że jeszcze 5 milionów lat temu mogło dochodzić tutaj do erupcji.
Czytaj też: To tu jest najstarszy park narodowy w Polsce. Pierwsze wzmianki o nim są sprzed 100 lat
Nie wszystkie epizody wulkaniczne w Sudetach pozostawiły po sobie stożkowate góry. W niektórych miejscach na Pogórzu Kaczawskim możemy obserwować gigantyczne wychodnie skał uformowanych w pionowe kolumny. Przykładem tego są Organy Myśliborskie na stokach góry Rataj (350 m n.p.m.). Imponujących rozmiarów bazaltowe formacje są pozostałością po kominie wulkanicznym sprzed 30 milionów lat. Okazało się, że skały budujące zbocza wulkanu były mniej odporne na erozje i do dzisiaj ostały się jedynie „wnętrzności”.
Jeśli chcielibyśmy obejrzeć nieco starsze przykładu wulkanizmu, to na pewno nie możemy pominąć podczas wycieczki Organów Wielisławskich. Znajdują się one na zboczu wzniesienia Wielisławka i liczą 300 milionów lat. Wówczas w epoce permu dochodziło na tym terenie do ruchów górotwórczych zwanych orogenezą waryscyjską. Procesom towarzyszyły także zjawiska wulkaniczne. Tutejsza formacja również jest pozostałością po wnętrzu komina wulkanicznego podobnie jak Organy Myśliborskie z tą różnicą, że jest ona zbudowana z ryolitów – mniej znanych skał wulkanicznych charakteryzujących się większą zawartością krzemionki i jasnych skaleni.
Na stronie Geoparku Krainy Wygasłych Wulkanów możemy również dowiedzieć się o najstarszej pamiątce wulkanicznej. Mowa o górze Lubrza (666 m n.p.m.) w Górach Kaczawskich. Do erupcji lawy dochodziło tutaj 500 milionów lat temu. Dzisiaj nie dostrzeżemy już żadnych śladów kształtu dawnego wulkanu, ale za to będziemy mieli okazję oglądać liczne wychodnie skał będących zastygłą lawą z tamtego okresu. Są to dokładnie trachity – obojętne skały wylewne bogate w kwarc i skalenie potasowe.
Czytaj też: Nie trzeba jechać w Tatry, by poczuć adrenalinę. Ten szlak w Beskidach to zapewni
Oczywiście powyższe przykłady są tylko skromnym wyimkiem z całej listy miejsc, gdzie możemy spotkać się z pozostałościami po wygasłych wulkanach. Nowy Geopark UNESCO na pewno przymnoży nieco popularności Pogórzu i Górom Kaczawskim. Warto zatem zaplanować wycieczkę w ten region, zanim zrobi się tam naprawdę tłoczno.