Jednym z najtrudniejszych do rozwiązania problemów związanych z poszukiwaniem życia na Marsie jest zagadka występowania ciekłej wody pod powierzchnią planety. Ze względu na bardzo małe ciśnienie atmosferyczne, wynoszące średnio 6 hektopaskali (hPa), woda na Marsie nie może występować na powierzchni w stanie ciekłym, bo po prostu by wyparowała. Ale w zagłębieniach, w tunelach lawowych, w jaskiniach czy kraterach, gdzie ciśnienie jest znacznie wyższe, może istnieć woda w stanie ciekłym.
Woda może być na dnie marsjańskiego krateru, ale nie potrafimy jeszcze go zbadać
Jedynym obszarem znajdującym się na południowej półkuli Marsa, gdzie mogłaby występować woda w stanie ciekłym na powierzchni – czyli nie przykryta warstwą piasku i skał – jest najgłębszy znany nam krater marsjański, czyli schodzący siedem kilometrów w głąb planety Hellas. Tam ciśnienie dochodzi do 11 mbar (około 11 hPa), co przekracza tzw. potrójny punkt wody. A to oznacza, że pojawia się przy takim ciśnieniu możliwość występowania wody w stanie ciekłym – jednak pod warunkiem, że temperatura nie będzie spadała poniżej zera stopni Celsjusza.
Niestety, na razie to miejsce na Marsie nie jest dokładnie zbadane ze względu na swoją niedostępność dla operujących na Marsie robotów. Aby zbadać dno krateru, należałoby pokonać siedmiokilometrową przepaść. Być może kiedyś takie miejsca będą zdolne badać kolejne, udoskonalone wersje helikoptera marsjańskiego Ingenuity. Dopóki jednak nie wykonamy badań na miejscu, nie będziemy mieli stuprocentowej pewności, czy w takich zagłębieniach sezonowo pojawia się woda.
Pęknięcia skał i tunele lawowe – czy tam kryje się marsjańskie życie?
Ogromne nadzieje na znalezienie niezbędnej do rozwoju życia wody pokładamy również w spękaniach skalnych i tunelach lawowych. Właśnie w takich miejscach może dochodzić do wspomnianej w artykule o życiu na Marsie radiolizy wody, czyli przemian chemicznych wywołanych działaniem promieniowania jonizującego.
Należy zaznaczyć, że w głębokich szczelinach mogą występować warunki sprzyjające utrzymywaniu się wody w porach skalnych. Minerały ilaste – powstające na skutek wietrzenia skał magmowych, zbudowane z uwodnionych glinokrzemianów glinu, a także magnezu i żelaza, mające charakterystyczną, warstwową budowę krystaliczną – mają zdolność magazynowania wody, co może sprzyjać utrzymywaniu wilgoci.
Z kolei tunele lawowe, pozostałości przepływów lawy, ciągną się często na dziesiątki kilometrów pod różnymi kątami. Jeżeli taki tunel będzie się obniżał, to na głębokości kilku kilometrów już tworzą się warunki do przetrwania życia w jakiejś formie.