Informacji na temat tego przejścia dostarcza pochodząca sprzed 120 milionów lat skamieniałość, którą udało się wydobyć w Chinach. Choć, z drugiej strony, można byłoby stwierdzić, iż komplikuje ona wręcz całą sprawę. Naukowcy natrafili bowiem na czaszkę przywodzącą na myśl dinozaura, która łączy się z ciałem wyglądającym na ptasie.
Czytaj też: Czy ogon dinozaura poruszał się z prędkością dźwięku? Osobliwe badanie sprawdza zwinność gadów
Cratonavis zhui, bo tak nazwano ten tajemniczy gatunek, stanowi głównego bohatera publikacji zamieszczonej w Nature Ecology & Evolution. W odróżnieniu od wszystkich innych znanych nauce ptaków – również kopalnych – ten posiadał wydłużoną łopatkę i śródstopie. Gdyby umieścić C. zhui na drzewie ukazującym ewolucję ptaków, to znalazłby się gdzieś pomiędzy gadopodobnym Archaeopteryksem a kładem Ornithothoraces, posiadającym liczne, charakterystyczne dla ptaków, cechy.
Aby poznać sekrety znalezionego w Chinach skamieniałego osobnika, członkowie zespołu wykorzystali tomografię komputerową o wysokiej rozdzielczości. Kiedy już wykonali skany, zostały one poddane obróbce, za sprawą której udało się usunąć niepotrzebne elementy, by następnie zrekonstruować pierwotny kształt czaszki, a także jej funkcjonalność.
W takich właśnie okolicznościach paleontolodzy doszli do bardzo istotnego wniosku: czaszka zwierzęcia była pod względem morfologicznym bardzo podobna do czaszek gatunków takich jak słynny Tyrannosaurus rex. Daleko było jej natomiast do ptasich. Jedna z istotnych różnic dotyczyła faktu, że C. zhui nie był w stanie poruszać górną częścią dzioba niezależnie od dolnej części oraz całej mózgoczaszki. A “dziwactw” jest rzecz jasna więcej.
Niektóre cechy C. zhui upodabniały go do ptaków, a inne – do dinozaurów
Łopatka jest funkcjonalnie niezbędna do lotu ptaków, zapewnia stabilność i elastyczność. Prześledziliśmy zmiany łopatki w okresie przejściowym między teropodami a ptakami i stwierdziliśmy, że wydłużona łopatka może zwiększać przewagę mechaniczną mięśni przy wciąganiu/obracaniu kości ramiennej, co kompensuje ogólnie słabo rozwinięty aparat latający u tego wczesnego ptaka, a różnice te stanowią morfologiczne eksperymenty w zachowaniu lotnym na wczesnym etapie różnicowania się ptaków. wyjaśnia Wang Min, główny autor badania
Czytaj też: Tego ptaka w ogóle nie powinno tu być. Ewenement na skalę światową wywołał poruszenie ornitologów
Nietypowa okazała się też budowa pierwszej kości śródstopia, a oba te elementy wskazują na szeroki zakres plastyczności szkieletu u wczesnych ptaków. Pierwsza kość śródstopia podlegała selekcji podczas ewolucji od dinozaurów do ptaków i z czasem straciła swoją ewolucyjną labilność, gdy osiągnęła optymalny rozmiar. Ten wynosił mniej niż ¼ długości drugiego śródstopia.