Autobusy a ekologia: jak transport publiczny wpływa na środowisko?
Ekologiczne autobusy to dziś trend, który opanował wiele krajów – zwłaszcza tych wysoko rozwiniętych. Nie od dziś wiadomo, że spaliny wydobywające się z aut zanieczyszczają środowisko i przyczyniają się znacznie do pogorszenia jakości powietrza – dlatego tak mocno stawia się obecnie na komunikację miejską. Nie tylko tramwaje czy metro, ale również autobusy ekologiczne przyczyniają się do tego, że transport publiczny działa skuteczniej na rzecz czystego środowiska.
Dawniej autobusy były kojarzone wyłącznie z olbrzymimi pojazdami, z ogromnymi silnikami diesla, które – delikatnie mówiąc – nie były zbyt przyjazne dla otoczenia. Na pewno wiele osób pamięta duże ilości czarnego dymu, wydobywającego się z rur wydechowych tego typu wozów i to niemal przy każdym ruszaniu. Mimo systematycznych ulepszeń i tak nie dało się powstrzymać zanieczyszczeń, które destrukcyjnie wpływały na środowisko, a zwłaszcza na jakość powietrza w większych i mniejszych miastach.
Z uwagi na tą trudną sytuację producenci autobusów zdecydowali się na testowanie przeróżnych rozwiązań ekologicznych. Dziś standardem stały się pojazdy zasilane gazem ziemnym, posiadające napęd hybrydowy, czy też autobusy elektryczne. Wszystko to ma spowodować, że tego typu pojazdy będą miał zbawienny wpływ na środowisko. Korzystający z nich pasażerowie również w dużej mierze przyczynią się do poprawy jakości powietrza, pozostawiając swoje auta w domach i korzystając z komunikacji zbiorowej.
Ekologiczne autobusy: redukcja emisji zanieczyszczeń
Ekologiczne autobusy coraz częściej goszczą na współczesnych drogach. Co było podstawą wdrażania ekologicznych norm? Przede wszystkim Unia Europejska jako cel postawiła sobie walkę z zanieczyszczeniami – dlatego też prawie 30 lat temu stworzono dyrektywy, które regulują jaka powinna być emisja zanieczyszczeń wydobywających się z pojazdów. Co ciekawe, początkowo producenci nie przejęli się tym zbytnio i dopiero norma „Euro 3” wprowadzona w roku 2000 zmusiła ich do zainwestowania w wydajniejsze układy oczyszczania spalin. Aktualnie obowiązującą normą jest „Euro 6”, która jest stosowana od 2014 roku. Niemal wszystkie przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej, zamawiające autobusy zarówno u producentów światowej klasy, jak i u tych nieco mniejszych firm wymagają, aby pojazdy spełniały nawet najbardziej restrykcyjne wymogi. Stąd też konstruktorzy, aby uzyskać homologację dla danego modelu, muszą przejść przez wszystkie szczeble reguł, które narzuca odgórnie Unia Europejska.
W tej chwili w Polsce praktycznie każde miasto stawia na ekologiczne autobusy. Warszawa jako stolica daje doskonały przykład. Tylko w zeszłym roku na ulice największego, polskiego miasta wyjeżdżało około 200 autobusów zero lub niskoemisyjnych. Wśród nich znalazły się pojazdy elektryczne, hybrydowe oraz na gaz. Mimo że w stolicy jest kilku operatorów obsługujących linie miejskie, jak i aglomeracyjne, to każdy z nich stara się dostosować do surowych wymogów przetargowych (dotyczących między innymi niskoemisyjności pojazdów).
Autobusy ekologiczne to dziś przysłowiowe oczka w głowie wszystkich światowych producentów tego typu pojazdów. Solaris, Man, Volvo, Mercedes-Benz i inne koncerny wdrażają przeróżne rozwiązania, by ich produkty były w pełni przyjazne dla środowiska. Czym różnią się od siebie poszczególne pojazdy, które mają niebagatelny wpływ na środowisko?
Doskonałym przykładem autobusu elektrycznego może być chociażby produkowany w Polsce Solaris Urbino 12 IV generacji. Ten pojazd napędzany jest silnikiem trakcyjnym o mocy 160 kW. Dodatkowo wyposażony jest w baterie litowo-jonowe o pojemności 160 kWh. Mogą one zapewnić zasięg około 150 km bez ładowania. Co ciekawe, autobus można ładować nie tylko poprzez popularny już system plug-in, ale także poprzez specjalny pantograf zamontowany na dachu. Autobus elektryczny wyposażony jest też w funkcję hamowania elektrodynamicznego z odzyskaniem energii elektrycznej.
Od autobusu elektrycznego nieco różni się autobus hybrydowy. Tutaj dobrym przykładem jest szwedzkie Volvo 7900A. Jak wygląda ekologiczna część takiego pojazdu? Różni się ona dość znacznie od autobusu elektrycznego. Taki pojazd jest napędzany silnikiem Volvo D5K 240 o mocy 177 kW, który oczywiście spełnia normy „Euro 6”, a ponadto jest sprzężony z silnikiem elektrycznym Volvo I-SAM, który posiada moc 150 kW. Przy ruszaniu używany jest silnik elektryczny, zaś gdy pojazd osiągnie prędkość około 15-20 km/h następuje automatyczne przełączenie na silnik spalinowy. Takie rozwiązanie pozwoliło na ogromną redukcję zanieczyszczeń, zarówno w rejonie przystanków, jak i podczas manewrów na skrzyżowaniach, a tym bardziej w czasie powolnego przemieszczania się w korkach.
Z kolei jeśli chodzi o autobusy na gaz, to ich budowa zostanie opisana na przykładzie Solarisa Urbino 18 CNG. Taki pojazd napędzany jest sprężonym gazem ziemnym, który magazynowany jest w specjalnych butlach, znajdujących się na dachu pojazdu. Mają one łączną pojemność około 1700 litrów. Dodatkowo silnik spełnia normy „Euro 6”. Olbrzymią zaletą jest również to, że tego typu autobusy ekologiczne są znacznie bardziej ciche niż klasyczne „diesle”.
Ekologiczne autobusy na świecie
Ekologiczny autobus to w tej chwili synonim walki z zanieczyszczeniami powietrza. Pojazdy nisko i zeroemisyjne kupują w tej chwili niemal wszystkie miasta leżące na terenie Unii Europejskiej. Dobrym przykładem jest chociażby stolica Austrii – Wiedeń, gdzie aktualnie można spotkać trzy rodzaje ekologicznych autobusów. Są to standardowe pojazdy Mercedes-Benz Citaro, posiadające spalinowe silniki, spełniające wymogi „Euro 6” (zarówno w wersji 12-metrowej, jak i w wersji przegubowej), hybrydowe Volvo oraz małe elektrobusy Rampini-Siemens.
W Holandii z kolei, w mieście Apeldoorn kilka lat temu na ulice wyjechały ekologiczne autobusy zasilane paliwem wodorowym. Pojazdy te emitują tylko parę wodną, co przyczynia się zdecydowanie do poprawy jakości powietrza. Wodorowe ogniska paliwowe przekształcają wodór w energię elektryczną, która służy do zasilania autobusów. Władze miasta postanowiły, że od 2025 roku w komunikacji publicznej będą służyły jedynie autobusy ekologiczne.
Transport ekologiczny to dla wielu europejskich miast podstawa czystego środowiska. Między innymi dlatego wiele miast podpisało europejską deklarację na rzecz wdrożenia „czystych autobusów”. Dokument ten był sygnowany przez Unię Europejską, a także przez czołowych producentów. Ateny, Paryż, czy też Madryt planują wyeliminowanie konwencjonalnego napędu spalinowego do roku 2025.
Ekologiczne autobusy w Polsce
Ekologiczne autobusy miejskie systematycznie podbijają również polskie miasta. Warto dodać, że nasz kraj jest jednym z pionierów wykorzystania autobusów elektrycznych. Takie pojawiły się najpierw w Ostrołęce i Krakowie, a z czasem zaczęły też jeździć po Jaworznie, Warszawie, Chodzieży, Inowrocławiu, Sosnowcu, Ostrowie Wielkopolskim, czy też Wrześni. Przyczynia się też do tego fakt, że rodzimy producent – Solaris Bus & Coach – jest liderem, jeśli chodzi o produkcję zeroemisyjnych pojazdów. W jego ślady poszedł także Ursus, który produkuje we współpracy z firmą AMZ ekologiczne pojazdy Ursus City Smile CS.
Co zaś do polskich miast, to doskonałym przykładem stawiania na ekologiczny transport jest Warszawa, gdzie systematycznie wprowadzane są nowe, nisko lub zeroemisyjne pojazdy. Linie autobusowe w stolicy obsługuje kilku operatorów, którzy starają się dostosować do wymagań przetargowych i zapewnić komfort pasażerom – na przykład MZA Warszawa wypuszcza na swoje linie kilkadziesiąt sztuk autobusów hybrydowych i elektrycznych marki Solaris, a także między innymi Solbusy Solcity o napędzie LNG. Z kolei Arriva posługuje się blisko 60-ma autobusami hybrydowymi oraz pojazdami z napędem CNG. W tyle nie pozostaje także Mobilis, który wypuszcza na linie ponad 60 sztuk MAN NL253 Lion’s City Hybrid.
Na ekologię stawia również Kraków, gdzie liczba niskoemisyjnych autobusów stale rośnie. W planach jest dostarczanie do stolicy Małopolski kolejnych tego typu pojazdów. Niemal każdego dnia na ulice Krakowa wyjeżdża średnio ponad 30 autobusów hybrydowych i blisko 30 elektrycznych. Aktualnie do Krakowa ma przybyć 50 fabrycznie nowych pojazdów – 18-metrowych „elektryków”.
Także i inne, nieco mniejsze miasta powoli stawiają na pojazdy zeroemisyjne. Warto podać w tym miejscu przykład Torunia, gdzie pierwsze „elektryki” mają pojawić się w roku 2022. Do tego ma zostać stworzona specjalna infrastruktura, gwarantująca dobrą eksploatację tego typu pojazdów. Od 2 lat z kolei z powodzeniem eksploatowanych jest już 14 autobusów hybrydowych MAN NL253 Lion’s City Hybrid.
Dobrym przykładem stawiania na ekologię jest także Tarnów, który co prawda na autobusy w pełni elektryczne musi jeszcze poczekać, ale w przeciągu ostatnich lat wycofano tu z użytkowania najstarsze pojazdy, które nie spełniały obecnych norm. Udało się je zastąpić nowymi autobusami, które dostosowane są nie tylko do norm „Euro 6”, ale także wozami napędzanymi sprężonym gazem ziemnym. Tym samym miasto poszło w stronę ochrony środowiska, bowiem tabor przewoźnika jeszcze kilkanaście lat temu był jednym z najstarszych w Polsce, zaś dziś plasuje się w czołówce pod względem nowoczesności.