Drzewo genealogiczne: co to jest?
Drzewo genealogiczne to grafika przedstawiająca losy rodziny. Najczęściej ma postać drzewa, które rozrasta się z każdym kolejnym członkiem rodziny. Jednak tak naprawdę każda grafika, na której znajdziemy linię przodków lub potomków może być drzewem genealogicznym. Może to być drzewo w dosłownym tego słowa znaczeniu, ale równie dobrze sprawdzi się wykres, lub tablica. Drzewo genealogiczne można skonstruować odręcznie lub skorzystać z programów komputerowych. Samo określenie “drzewo genealogiczne” nawiązuje do biblijnego cytatu:
„I wyrośnie różdżka z pnia Jessego,
wypuści się odrośl z jego korzeni.”
Drzewo Jessego, czyli drzewo nawiązujące do historii Chrystusa to bardzo częsty motyw w sztuce, inspirował się nim sam Wit Stwosz tworząc słynny ołtarz. Ze względu na swoją tradycję i wyjątkową obrazowość stało się protoplastą dzisiejszych drzew genealogicznych.
Drzewo genealogiczne: jak je zrobić?
W zależności od tego, co chcemy pokazać, drzewo genealogiczne konstruujemy według kilku schematów:
- po mieczu (tworzymy drzewo w oparciu o linię męską, czyli zaczynamy od ojca, dziadka, pradziadka itp.) To zdecydowanie najłatwiejszy sposób i polecany dla wszystkich początkujących
- po kądzieli (tworzymy drzewo w oparciu o linię żeńską, czyli zaczynamy od matki, babki, prababki itp.) Taki sposób konstrukcji drzewa może nastręczyć nam wiele trudności. Wszystko za sprawą tego, że kobiety, wychodząc za mąż, najczęściej przejmują nazwiska po mężu i nie zawsze możemy odszukać ich nazwisko panieńskie.
- wzdłuż pnia (tworzymy drzewo według schematu: rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itp.) Bardzo ciekawy sposób, jednak wymaga naprawdę dużych nakładów czasu i pracy, ponieważ z każdym kolejnym poziomem drzewa liczba osób podwaja się.
- po gałęzi (tworzymy drzewo według schematu: ciocie, wujkowie, kuzynowie). Również interesujący sposób, który odkryje przed nami losy dalszej rodziny oraz może przyczynić się do nawiązania bliższych relacji z dalekimi lub nieznanymi członkami rodziny.
Oczywiście jeśli dysponujemy wolnym czasem i pieniędzmi (poszukiwanie krewnych i tworzenie szczegółowego drzewa genealogicznego może wymagać wiele jednego i drugiego) to możemy tworzyć nasze drzewo w oparciu o wszystkie schematy na raz. My jednak polecamy sposób “po mieczu”, jeśli ten spełni oczekiwania, wtedy bez problemu można skorzystać z innych.
Drzewo genealogiczne: skąd wziąć informacje?
Tworząc drzewo genealogiczne warto zacząć od…siebie. Najlepiej najpierw spisać niezbędne informacje, wszystko to, co wiemy o sobie, rodzeństwie, swoich rodzicach, dziadkach, innych członkach rodziny. Wypisujmy tylko to, co jest faktem – daty urodzenia, liczba dzieci, imiona i nazwiska rodowe, miejsce urodzenia, data i miejsce zgonu. Następnie warto udać się do rodziców i dziadków (jeśli żyją) i poprosić o pomoc w uzupełnieniu brakujących danych. Pomocna może się okazać teczka – do takiej teczki wkładamy koszulki, po jednej dla każdego członka rodziny i tam gromadzimy wszystkie niezbędne informacje.
Warto także udać się do Kościoła i poprosić o możliwość przejrzenia tamtejszych ksiąg parafialnych. Księgi to niezwykle bogaty materiał i na pewno okaże się pomocny przy tworzeniu drzewa. Wiele osób korzysta również z różnego rodzaju archiwów, np. Archiwum Państwowego, Centralnego oraz wszelkich archiwów lokalnych oraz bibliotek Można też pójść na cmentarz, wbrew pozorom taka wizyta może dostarczyć nam naprawdę wiele informacji o dacie narodzin i zgonu przodków.
Informacji szukać można również w internecie. Wiele stron oferuje możliwość skorzystania z wyszukiwarek, które np. pomogą odszukać osoby o takim samym nazwisku.
Jak narysować drzewo genealogiczne?
Jeśli mamy trochę czasu to najlepiej wykonać własnoręczny rysunek drzewa genealogicznego. Najstarsi członkowie rodu powinni stanowić korzenie drzewa, następnie idziemy wzdłuż konarów i listków. Listki to najmłodsi członkowie rodziny. Im mniejsze pokrewieństwo, tym gałęzie rozrastają się coraz bardziej. Warto pamiętać o tym, żeby drzewo miało jedną koncepcję kolorystyczną, najlepiej postawić na naturalne kolory – brąz i zieleń.
Najbardziej kompletne drzewo genealogiczne to takie, które zawiera nie tylko daty życia i ewentualnej śmierci członków rodziny., ale również i te, na którym umieściliśmy zdjęcia.
Można również skorzystać z opcji gotowych szablonów drzewa dostępnych w internecie. Wtedy wystarczy wybrać szablon, który podoba nam się najbardziej, wydrukować i nanieść wszystkie potrzebne informacje.
Jak zrobić drzewo genealogiczne na komputerze?
Dawniej, tworząc drzewo genealogiczne, pasjonaci mieli do dyspozycji tylko papier i przybory do pisania/malowania. Obecnie, dzięki postępowi technologicznemu, jest wiele innych dostępnych opcji. Pomocny w tworzeniu drzewa może okazać się…komputer.
Do konstruowania drzewa genealogicznego wbrew pozorom wcale nie potrzeba drogich ani skomplikowanych programów graficznych, wystarczy dostęp do internetu i Excela. W sieci dostępnych jest wiele darmowych programów do stworzenia własnego drzewa genealogicznego np. Genealogia, Great Family, Ahnenblatt. Najczęściej polecanym programem jest Drzewo genealogiczne II – to polski program, który uwzględnia polskie znaki diakrytyczne, co jest niesamowicie ważne – każdy z nas widzi różnicę w nazwisku Miś a Mis lub Kućko a Kucko.
Historię rodziny można przestawić również w formie wykresu, w tym przypadku świetnie sprawdzi się arkusz kalkulacyjny Excel. Jednak taki wykres wymaga zaawansowanej znajomości Excela, jeśli więc nie czujemy się zbyt pewnie na tym polu, lepiej skorzystać z tradycyjnego wzoru drzewa genealogicznego.
Drzewo genealogiczne: dlaczego warto je zrobić?
Drzewo genealogiczne to nie tylko grafika przedstawiająca historię danej rodziny. To przede wszystkim fascynująca podróż po własnych dziejach, genach, możliwość odnalezienia dalekich krewnych i zrozumienia losów osób, które do tej pory były nieznane. Poza tym, tworząc takie drzewo docieramy do swoich korzeni, dowiadujemy się kim jesteśmy i jakie dziedzictwo przekażemy kolejnym pokoleniom.
Dodatkowo, drzewo genealogiczne, z psychologicznego punktu widzenia, pomaga zaakceptować pewne fakty, mechanizmy zachowań oraz aspekty, które były dla nas lub naszych bliskich bolesne – właśnie poprzez poznanie dziejów. Kto wie, może dzięki poszukiwaniom nawiążemy kontakt z dalekimi krewnymi? Dzięki stworzeniu drzewa genealogicznego możemy też lepiej zrozumieć siebie, znaleźć dla swojej rodziny miejsce w dziejach świata i zachować pamięć o nich na wiele kolejnych lat. Właśnie tym jest drzewo genealogiczne – ocala od zapomnienia to, co czasami niesłusznie zostało zapomniane.