Na samej górze listy znajduje się sól. To praktycznie królowa negatywnego odżywiania się i odpowiedzialna jest za skracanie największej liczby żyć według The Global Burden of Disease Study (Studium globalnego obciążenia chorobami). Dokument jest jednym z najbardziej miarodajnych i szerokich opracowań przyczyn zgonów ludzi na całym świecie. Autorzy zwracają uwagę, że tekst ten nie dotyczy otyłości, a nieodpowiednich diet, które prowadzą do uszkodzeń serca oraz powstawania nowotworów.
Oto najbardziej niebezpieczne dietetyczne nawyki:
- za dużo soli – 3 miliony zgonów
- za mało produktów pełnoziarnistych – 3 miliony zgonów
- za mało owoców – 2 miliony zgonów
Pozostało czynniki to między innymi za mało orzechów, nasion, warzyw oraz kwasów tłuszczowych omega-3.
– Dowodzimy, że dieta jest jednym z dominujących czynników wpływających na zdrowie na świecie – mówi profesor Christopher Murray z Uniwersytetu w Waszyngtonie.
Jak to „dieta zabija”?
Od 10 do 11 milionów ludzie umiera każdego roku z powodu chorób serca, a wszystkie te zgony związane są z nieodpowiednią dietą. Głównym czynnikiem jest tu nadmiar soli który powoduje wzrost ciśnienia i zwiększa ryzyko zawałów i wylewów.
Oprócz tego sól wpływa na krwinki i samo serce (jako narząd), przyczyniając się do jego osłabienia. Produkty pełnoziarniste, owoce i warzywa mają odwrotny efekt – pomagają ochronić serce przed zużyciem i zmniejszają ryzyko zachorowań na choroby układu krążenia.
Bardzo duża liczba zgonów związana jest także z cukrzycą typu 2.
Jak daleko odeszliśmy od idealnej diety?
Nie istnieje kraj, który można wedle raportu wskazać jako idealnie się odżywiający. Oto jak daleko różne części świata są od odpowiedniego żywienia. Kolory odpowiadają ilości zgonów każdego roku na 100 000 mieszkańców.
Według wyliczeń naukowców to, czego najczęściej brakowało w dietach ludzi w różnych częściach świata to orzechy i nasiona.
– Większość ludzi nie postrzega ich jako standardowego jedzenia, poza tym przyczyną jest cena – mówi profesor Nita Forouhi z Uniwersytetu Cambridge, pytana o co, czemu ludzkość nie jada ich częściej.
Zaraz, to mięso i cukier nie są najbardziej niebezpieczne?
To dobre pytanie, bo przecież wszędzie (także i na naszych łamach) można przeczytać o negatywnym wpływie mięsa (przede wszystkim czerwonego) oraz cukru na nasze organizmy. W tyle głowy warto mieć jednak fakt, że w przytaczanym badaniu zestawiono dane z krajów całego świata, także tych najbiedniejszych, gdzie cukier i czerwone mięso wcale nie są tak częstym elementem diety.
– Owszem, mogą być niebezpieczne, jednak nie są aż tak wielkim problemem jak niewystarczająca ilość orzechów, ziaren, warzyw i owoców w diecie – mówi Murray.
Z drugiej strony badanie rzeczywiście jasno pokazuje, że na całym świecie pija się zbyt wiele słodzonych napojów.
Naukowcy przekonują, że czas najwyższy rozpocząć serię kampanii edukacyjnych i po prostu nauczyć ludzkość zdrowego jedzenia. Profesor Murray mówi, że należy sobie zadać fundamentalne pytanie:
– Czy zamierzam umrzeć niedługo po 50-tce na atak serca? Albo czy planuję zapaść na związaną z dietą chorobę nowotworową po 40-tce – pyta retorycznie.
Które kraje wypadły w zestawieniu dobrze?
Tak, istnieją takie, których wyniki są lepsze od innych. To między innymi Francja, Hiszpania i Izrael – tu odnotowano najmniej związanych z dietą zgonów. Po drugiej stronie wyliczenia są państwa południowo-wschodniej, wschodniej i centralnej Azji.
Na początku listy: Izrael – 89 zgonów na 100 000 ludzi rocznie
Na końcu listy: Uzbekistan – 892 zgonów na 100 000 ludzi rocznie
Niektóre sąsiadujące ze sobą państwa, jak Chiny i Japonia, bardzo ciekawie ze sobą kontrastują, co pokazuje jakie miejsce w gospodarce i tradycji ma tam sól.
W Chinach spożywa się jej bardzo choćby w produktach sojowych oraz oczywiście ze słonymi sosami. Od pewnego czasu notuje się tam spore zwiększenie popularności produktów wysoko przetworzonych, a w nich soli jest jeszcze więcej. Państwo Środka ma obecnie najwyższą średnią liczbę zgonów rocznie związanych właśnie z nadmierną konsumpcją soli.
W Japonii proces jest odwrotny, 30-40 lat temu spożywano tam ogromne ilości produktów zawierających sól, dziś ta tendencja się odwraca.
– To dalej ich problem numer jeden, jednak znacznie się zmniejszył – mówi prof. Murray.
A Polska? Mniej więcej w środku listy, zaznaczona żółtym kolorem, z bilansem między 249 a 313 zgonów rocznie.
Profesor dodaje, że odpowiednia dieta ma znaczenie dla zdrowia niezależnie od tego ile się waży. Jeśli jesteś szczupły i masz atletyczną sylwetkę wcale nie daje ci to gwarancji, że przetworzona, solona i sztuczna żywność w dłuższej perspektywie ci nie zaszkodzi.
Jednak oprócz świadomości istotnym czynnikiem są finanse. Ocenia się, że zdobywanie owoców i warzyw potrzebnych na 5 porcji dziennie potrafi zabrać nawet 52% budżetu gospodarstwa domowego w krajach rozwijających się. Tańsze jedzenie nie zawsze oznacza lepsze, co zresztą pokazywały badania z USA, które alarmowały o szkorbucie wśród biedoty. Choroba wywołana niedoborem witaminy C pojawiła się u biednych i bezdomnych, których nie było stać na pełnowartościowe jedzenie i musieli ratować się fast-foodem lub bezwartościowymi słodyczami i gotowymi daniami.
Źródło: Lancet