Zasypiając ośmiornice zwijają się w kłębek i przybierają biało-szary kolor, ale chwilę później ich ciała “eksplodują” feerią barw, a ramiona drgają. To sugeruje, że głowonogi te doświadczają dwóch etapów snu podobnych do ssaków: spokojną (NREM) i aktywną (REM). Co prawda faza REM trwa zaledwie 40-50 sekund, ale powtarza sie cyklicznie co 30-40 minut. To może wskazywać, że ośmiornice mają marzenia senne, a zatem powinny także doświadczać koszmarów. Naukowcy nagrali coś, co może być postrzegane jako dowód na potwierdzenie tej tezy – szczegóły opisali w pracy na serwerze preprintów bioRxiv.
Ośmiornice mają fazy snu jak ludzie, ale czy miewają koszmary?
Ośmiornice (Octopoda) to rząd głowonogów, czyli ośmioramiennych mięczaków, do którego zaliczamy ok. 300 gatunków zwierząt. Mają one złożony układ nerwowy i są uważane za najinteligentniejsze bezkręgowce – niektórzy sugerują nawet, że to wskazuje na ich pozaziemskie pochodzenie.
Czytaj też: Ośmiornice niczym z kosmosu. Ich genomy są nawet dziwniejsze niż sądzono
Dr Eric Angel Ramos z Uniwersytetu Vermontu mówi:
Pomimo wszystkich badań, które zostały przeprowadzone na ośmiornicach i innych głowonogach, wciąż jest wiele niewiadomych.
Materiał wideo z laboratorium na Uniwersytecie Rockefellera w Nowym Jorku uchwycił cztery niezwykłe epizody ośmiornicy z gatunku Octopus insularis o imieniu Costello. Zwierzę wydawało się spać spokojnie w akwarium, po czym nagle wyrywało się ze snu i miotało w sposób, jaki wskazywałby na występowanie jakichś zaburzeń neurologicznych. Costello wystrzelił również strumień sepii, czyli czarnego barwnika uwalnianego do wody, co jest powszechnym mechanizmem obronnym wśród ośmiornic. Nie wiadomo, co właściwie spowodowało to zachowanie.
Dr Eric Angel Ramos z Uniwersytetu Vermontu dodaje:
To było naprawdę dziwne, ponieważ wyglądało na to, że Costello cierpiał, ale nagle wrócił do normalnej aktywności, jakby nic się nie stało.
Niektóre z obserwowanych zachowań są podobne do tego, co ośmiornica może zrobić, gdy napotka drapieżnika na wolności. To doprowadziło do spekulacji, że “zwierzę mogło reagować na negatywne wspomnienie epizodyczne lub wykazywało formę parasomnii”, czyli zaburzenia snu. Eksperci ostrzegli jednak przed nadinterpretacją, gdyż na podstawie zachowań Costello, nie można stwierdzić na pewno, czy zwierzę miało koszmary.
Dr Robyn Crook, neurobiolog z Uniwersytetu Stanowego w San Francisco, sugeruje powściągliwosć:
Nie wiemy wystarczająco dużo o neurobiologii snu u głowonogów, aby wiedzieć, czy w ogóle śnią, nie mówiąc już o koszmarach. I nawet jeśli ośmiornice śnią, mogą śnić w zupełnie inny sposób niż ludzie. Nie jest to coś, na co moglibyśmy łatwo odpowiedzieć. To bardzo filozoficzne pytanie.
Chociaż zachowanie na nagraniu jest bardzo interesujące, zdaniem dr Cook mogło zostać wywołane przez coś innego niż koszmary. Albo zwierzę zostało przez coś zaskoczone, albo po prostu było w krańcowej fazie życia, kiedy jej ciało już zaczęło się rozkładać. U ośmiornicy olbrzymiej (Enteroctopus dofleini), zespół dr Crook niedawno odkrył związek między starzeniem się a degradacją układu nerwowego. Ruchy ramion na filmie wydawały się bardziej dowodem na brak kontroli motorycznej, który według niej jest związany ze starzeniem się, a nie zachowaniem przeciwko drapieżnikom.
Czytaj też: Ośmiornice zmieniają kolor wraz z fazą snu
Gatunek, do którego należy Costello, żyje ok. 12-18 miesięcy, a zwierzę zmarło wkrótce po odnotowanych incydentach. Niewykluczone, że starzenie się może być jednym z czynników stymulujących odnotowane zjawisko. Trzeba pamiętać, że większość laboratoriów nie filmuje swoich ośmiornic 24h/dobę, 7 dni w tygodniu, więc istnieje szansa, że podobne epizody zostały po prostu przeoczone.