Człowiek renesansu: cechy
Określenie człowiek renesansu odnosi się do czasów odrodzenia, kiedy wyłonił się ideał uczonego jako osoby o wielu talentach, wszechstronnie wykształconej i zorientowanej zarówno w obszarze zagadnień humanistycznych, jak i matematyczno-przyrodniczych.
Pokrewnym określeniem dla “człowieka renesansu” jest polihistor, czyli człowiek posiadający encyklopedyczną wiedzę w różnych dziedzinach nauki. Warto dodać, że takimi ludźmi było także wielu uczonych w starożytności i średniowieczu, m.in. Arystoteles, Albert Wielki czy Tomasz z Akwinu. Za ostatniego człowieka renesansu zwykło się z kolei uważać Goethego.
Jakim cechami charakteryzuje się człowiek renesansu? Oto najważniejsze z nich:
Wszechstronne wykształcenie
Człowiek renesansu to osoba dysponująca wiedzą i umiejętnościami z różnych obszarów nauki i sztuki. Posiada rozległe wiadomości o człowieku i przyrodzie, jest świetnym matematykiem i posiada uzdolnienia artystyczne. Człowiek renesansu potrafi także znaleźć powiązania między różnymi obszarami wiedzy.
Znawca języków
Co jeszcze wyróżniało człowieka renesansu? Z pewnością znajomość języków – człowiek renesansu władał językami obcymi, był też wykształcony w zakresie języków starożytnych i potrafił czytać (w oryginalnych językach) oraz interpretować klasyczne teksty kultury greckiej i rzymskiej. Te umiejętności właśnie w renesansie odgrywały istotną rolę, gdy nastąpił powrót do idei starożytnych w filozofii, literaturze czy poezji.
Zamiłowanie do filozofii
Człowiek renesansu pragnie nie tylko posiąść wiedzę, ale także mądrze z niej korzystać. To właśnie zbliża go do filozofii, w której szuka inspiracji do dalszych studiów i dzięki której potrafi spojrzeć z szerszej perspektywy na otaczającą go rzeczywistość. Przykładem osoby, która wykazywała się takimi cechami, był m.in. Leonardo da Vinci – słynny malarz, a jednocześnie inżynier, architekt, geolog, matematyk, muzyk i właśnie filozof. Podobne kompetencje wykazywało wielu innych wybitnych uczonych z czasów renesansu, np. Mikołaj Kopernik.
Uwzględnienie wartości estetycznych i duchowych
Ludzie renesansu dążyli do harmonijnego rozwoju osobistego, uwzględniając w tym zarówno potrzeby ciała, jak i ducha oraz umysłu. Cenili wartości estetyczne i duchowe, które były dla nich wyznacznikiem pomyślnego, szczęśliwego życia. Fascynowało ich piękno, harmonia, wzniosłość.
Kogo nazywamy człowiekiem renesansu?
Z powyższego opisu wyłania się obraz człowieka renesansu jako osoby wszechstronnie wykształconej, dobrze zorientowanej w kulturowym dorobku ludzkości, przywiązanej do filozofii oraz uwzględniającej w swoim życiu wartości estetyczne i duchowe. Człowiekiem renesansu nazwiemy więc osobę o głęboko humanistycznym podejściu do życia.
W dzisiejszych czasach humanista to często człowiek skupiony wyłącznie na sferach nauki związanych z działalnością człowieka. W renesansie humanizm rozumiano znacznie szerzej, a humanista interesował się człowiekiem i jego miejscem w całym uniwersum – stąd taki humanista był jednocześnie znawcą przyrody i dobrym matematykiem. Język matematyki pomagał mu w zrozumieniu praw rządzących światem, w którym człowiek i jego wytwory zajmują istotne miejsce.
Człowiek renesansu będzie zatem szanował każdy obszar racjonalnej refleksji. Podziały na “humanistów”, “przyrodników” czy “matematyków” będzie uważał za sztuczne i nie mające pokrycia w faktach o świecie – rzeczywistość wokół nas jest bowiem ściśle ze sobą powiązana i nie można radykalnie separować od siebie różnych porządków wiedzy. Różnice między naukami nie powinny stanowić pretekstu do odrzucenia czy lekceważenia jakiegoś obszaru nauki.
Jak można stać się człowiekiem renesansu?
Na powyższe pytanie trudno udzielić prostej, jednoznacznej odpowiedzi. W dzisiejszych czasach zdobycie wszechstronnej, a przy tym pogłębionej wiedzy w różnych obszarach jest znacznie trudniejsze niż przed wiekami, gdy nauka nie była jeszcze tak zaawansowana i rozbudowana jak współcześnie.
Istnieją jednak możliwości, aby stać się człowiekiem renesansu także w dzisiejszych czasach. Jak tego dokonać? Przede wszystkim warto zastanowić się, ku jakim obszarom nauki czy sztuki wykazujemy predyspozycje. Jeśli mamy smykałkę do różnych dyscyplin i dobrze czujemy się na przykład jako matematycy, fizycy, a jednocześnie z pasją studiujemy historię czy psychologię, to szansa na zdobycie rzetelnej, wszechstronnej wiedzy rośnie. Jeśli w dodatku wykazujemy talent np. w muzyce czy rysunku, to jeszcze bardziej zbliżamy się do ideału “człowieka renesansu”.
Indywidualne predyspozycje muszą w tym wypadku iść w parze z ciężką pracą. Człowiekiem renesansu możemy zostać, jeśli będziemy potrafili umiejętnie poruszać się po różnych – nieraz diametralnie odmiennych – dziedzinach nauki. To bardzo trudne do osiągnięcia w dzisiejszych czasach, w dobie specjalizacji i akceptowanej w środowiskach akademickich koncepcji nauki – nauki, której ideał bywa zwykle realizowany wyłącznie poprzez badanie określonych, niewielkich wycinków rzeczywistości (przyrodniczej, społeczno-kulturowej itd.).
Współczesny człowiek renesansu będzie jednak starał się przekroczyć ten dzisiejszy model nauki, poszukując w swoich dociekaniach szerszej perspektywy i usiłując zespolić wiedzę z różnych obszarów w jedną całość. Dzisiejszy człowiek renesansu będzie cenił ideał interdyscyplinarności i skłonny będzie do podejmowania badań międzyobszarowych. Taki człowiek będzie jednocześnie wykazywał kompetencje ścisłowca, humanisty i artysty. Człowiek renesansu w XXI wieku będzie zwykle absolwentem różnych kierunków studiów i osobą nieustannie zainteresowaną pogłębianiem swojej wiedzy.