Badacze z University of Alberta i Cornell University z powodzeniem połączyli dwie innowacyjne techniki chirurgiczne polegające na przeszczepianiu komórek wytwarzających insulinę, dając diabetykom nadzieję, że pewnego dnia leczenie ratujące życie stanie się bezpieczniejsze i łatwiej dostępne. Myszy, które otrzymały podskórne przeszczepy wysp Langerhansa wykazały oznaki zdrowienia, bez stosowania szkodliwych leków immunosupresyjnych. Szczegóły opisano w czasopiśmie Nature Biomedical Engineering.
Czytaj też: Legendarna piosenka Queen i cukrzyca. Właśnie je ze sobą powiązano
Prof. James Shapiro z University of Alberta mówi:
Jeśli mamy posunąć do przodu terapię przeszczepami, aby móc leczyć dzieci lub leczyć pacjentów z bardzo stabilną, łatwą do kontrolowania cukrzycą lub cukrzycą typu 2, potrzebujemy czegoś, co będzie powodować mniej szkód. Gdybyśmy mogli przeprowadzić przeszczep, stosując mniej leków zapobiegających odrzuceniu lub nie stosując ich wcale, moglibyśmy to zrobić znacznie bezpieczniej i moglibyśmy uwzględnić więcej pacjentów, którzy mogliby na tym skorzystać.
Cukrzyca wcale nie wymaga zastrzyków z insuliną – jest inna opcja
W cukrzycy typu 1 układ odpornościowy organizmu wariuje i niszczy wytwarzające insulinę skupiska komórek trzustki, zwane wysepkami Langerhansa, pozbawiając organizm możliwości kontroli glukozy, czyli cukru prostego, niezbędnego praktycznie do wszystkich procesów życiowych. Standardowym leczeniem choroby jest insulinoterapia w postaci codziennych zastrzyków lub pomp insulinowych. Ale naukowcy starają się opracować lepszy sposób kontroli choroby.
Czytaj też: Cukrzyca w końcu pokonana! Te komórki macierzyste potrafią zdziałać cuda
W 2017 r. zespół prof. Minglin Ma z Cornell University przedstawił wyjmowaną nić polimerową zawierającą tysiące komórek wysepek Langerhansa, chronionych cienką powłoką hydrożelową, którą można wszczepić w brzuch pacjenta. Urządzenia nazwane TRAFFIC (Thread-Reinforced Alginate Fibre For Islets enCapsulation) miało postać maleńkiej klatki, w której zamknięte komórki trzustkowe wydzielały insulinę w odpowiedzi na rosnący poziom cukru we krwi, jednocześnie zapewniając stały dopływ składników odżywczych i tlenu. W 2021 r. powstała nowa wersja TRAFFIC, która okazała się skutecznym sposobem kontroli glikemii u myszy przez 6 miesięcy.
Z prof. Ma skontaktował się prof. Shapiro, który jest uważany za “lidera w przeszczepianiu wysp trzustkowych”. Opracował on Protokół z Edmonton, który od czasu jego opracowania 21 lat temu pozwolił na 750 przeszczepów komórek wysp trzustkowych od dawców. Wielu z pacjentów nie musi już przyjmować zastrzyków z insuliny, ale musi zażywać leki immunosupresyjne, zapobiegające odrzuceniu przeszczepu. Te długofalowo nie są bezpieczne i mogą nawet indukować powstawanie nowotworów.
Prof. James Shapiro wyjaśnia:
Byłem zaintrygowany podejściem Ma, ponieważ pozwala uniknąć konieczności stosowania immunosupresji. Zastanawiałem się, czy moglibyśmy połączyć nasze dwie innowacyjne strategie, aby poprawić przeżycie komórek. Udało się! Połączenie tych dwóch rozwiązań rzeczywiście poprawiło miejsce w skórze umożliwiające wszczepienie komórek bez konieczności stosowania leków zapobiegających odrzuceniu przeszczepu. Dane są bardzo przekonujące.
Nowo opracowana technika została nazwana SHEATH (Subcutaneous Host-Enabled Alginate THread).
Instalacja jest procesem dwuetapowym. Najpierw pod skórę wprowadza się serię nylonowych cewników, gdzie pozostają przez 4-6 tygodni – wystarczająco długo, aby wokół cewników utworzyły się naczynia krwionośne. Po usunięciu cewników wysepki o długości około 10 cm wkłada się do kieszeni utworzonej przez cewniki, a otaczający układ naczyniowy pozostaje nienaruszony. Całość pasuje jak “dłoń do rękawiczki”.
Czytaj też: Zastrzyk z insuliną tylko raz w tygodniu? Dobre wieści dla diabetyków
Chociaż nadal potrzeba dodatkowych badań, naukowcy mają nadzieję, że przyszłe wersje SHEATH będą mogły służyć diabetykom 2-5 lat, zanim będzie konieczna ich wymiana. Technika ta nie uwolni pacjentów od choroby na całe życie, ale zapewni nowy sposób kontroli choroby, bez zastrzyków z insuliną i leków immunosupresyjnych. Pierwszy pacjent ma otrzymać innowacyjny przeszczep już w lutym 2025 roku.