Czym jest „w pigułce” life coaching? Jakie inne rodzaje coachingu możemy wyróżnić? I jakie jest jego podłoże w filozofii, socjologii i innych naukach?
Life coaching w odróżnieniu od business coachingu (który też ma różne typy w zależności od potrzeb klienta wynikających z jego sytuacji zawodowej) skupia się na kwestiach dotyczących życia prywatnego. Koncentruje się na sytuacjach związanych z relacjami rodzinnymi, towarzyskimi, radzeniem sobie z emocjami, osiąganiem bardziej satysfakcjonującego życia, dylematami związanymi z wyborem drogi życiowej, wyzwoleniem ukrytych talentów, potencjału rozwojowego.
Jeśli pyta Pani o głębsze podłoże, to od razu nasuwa się skojarzenie z poszukiwaniem szczęścia, a jak wiemy, były to tematy szeroko podejmowane przez filozofię, głównie w koncepcjach starożytnych od Heraklita, pitagorejczyków, Demokryta, przez Sokratesa, Platona, Arystotelesa, cyników, sceptyków, po stoicyzm i epikureizm, by wymienić główne stanowiska. Powrót do problematyki dobrego życia, jako życia autentycznego, odnotować można w wielu nurtach myśli współczesnej, jak chociażby w egzystencjalizmie, czy filozofii dialogu. Warte podkreślenia jest to, że z tych filozofii zaczerpnęła również dużo psychologia i psychiatria egzystencjalna lub szerzej humanistyczna, a z kolei tradycję antycznych szkół mądrościowych, w ostatnich czasach, ożywiała psychologia pozytywna.
Zadanie coacha to odpowiednie moderowanie procesu, wspieranie i inspirowanie, umożliwianie wglądu w siebie
Co według Pani wpływa na tak duże zainteresowanie coachingiem w ostatnim czasie? Czy to tylko czasowa moda czy faktycznie skuteczna metoda rozwiązywania problemów?
Popularność coachingu w Polsce to złożone zjawisko, pewnie po części wynika ono z mody, ale mody bywają różne, jak moda na palenie na początku XX wieku i moda na zdrowy tryb życia, która trwa obecnie. Jeśli zainteresowanie coachingiem wynika z mody, to raczej byłaby to moda drugiego typu. Myślę, że stoją za tym głębsze procesy społeczno-kulturowe. Zainteresowanie coachingiem jest pochodną złożonych zjawisk związanych z przemianą dawnego sposobu życia opartego na utartych wzorcach, utrwalonych tradycjach, etosie poszczególnych warstw i grup społecznych. To wszystko zaczęło się kruszyć, zmiany, które doprowadziły do powstania „globalnej wioski” wywołały swoisty mętlik, stan niejasność do wartości i norm życiowych, ale też większą niż wcześniej potrzebę samookreślenia, dowiedzenia się kim jestem, jakie cele chcę osiągnąć, jak mogę zrealizować siebie.
Dlaczego warto spotkać się z profesjonalnym coachem? W czym on nam może pomóc, doradzić?
Coaching nie jest doradztwem, a błędem w sztuce byłoby udzielenia jakichkolwiek wskazówek, a nawet zadanie pytań sugerujących jakieś rozwiązanie. Zadanie coacha to odpowiednie moderowanie procesu, wspieranie i inspirowanie, umożliwianie wglądu w siebie. Coach jedynie podąża za klientem, który sam wyznacza cele, sposoby ich realizacji i, co szczególnie znaczące, za ich realizację sam jest odpowiedzialny. Relacja między coachem i klientem jest bowiem relacją partnerską, a coach dostarcza swoistego „lustra”, w którym klient może się przejrzeć.
Są rożne podejścia i szkoły, mi osobiście najbliższe są jednak takie – jak coaching koaktywny – które główne zadanie coachingu upatrują w poszerzaniu samoświadomości klienta. Dlatego na pytanie w czym coach może pomóc?, odpowiedziałabym, że profesjonalny coach nie pomaga, pomaga sobie sam klient! Coach jest kimś w rodzaju towarzysza drogi i jego obecność, a zwłaszcza zadawanie mocnych pytań pobudzających do refleksji nad sobą, przemierzaną drogą i celem, zmienia jego perspektywę myślenia. Ponadto tworzy się specyficzna relacja, która czyni ową drogę inną, niż gdyby ktoś odbywał ją sam. Współtowarzyszenie coacha czyni ją bardziej efektywną, sprawia, że klient nie jest sam ze swoim problemem. Dodatkowo, dobrze przeprowadzony proces coachingu powinien wzmocnić samodzielność klienta w dalszych działaniach na rzecz samorozwoju. Klient uczy się nowych metod, otrzymuje nowe narzędzia, które będzie mógł wykorzystać mierząc się z nowymi wyzwaniami.
Jakie są efekty tego typu „terapii”?
Coaching nie jest terapią. W odróżnieniu od większości podejść/szkół terapeutycznych zakładamy w coachingu, że mamy do czynienia nie z pacjentem, człowiekiem naznaczonym „defektem” osobowościowym, czy rozwojowym, ale z klientem, który ma już cały potrzebny potencjał, który dzięki coachingowym pytaniom oraz zastosowaniu specyficznych ćwiczeń może osiągać własne cele, wzbogacać swoją samowiedzę, szerszy ogląd sytuacji i relacji międzyludzkich.
Jakich narzędzi używa się podczas coachingowej pracy?
Są to bardzo zróżnicowane narzędzia, od wizualizacji, przez zadania ruchowe, po czysto analityczne elementy mające na celu m.in. budowanie planów działań, diagnozę motywacji, konkretyzację celów. Zastosowanie narzędzi zależy od typu coachingu, który prowadzimy, ale także od gotowości klienta. Podstawowym narzędziem pracy są jednak pytania, i to takie pytania, o których sami klienci mówią często z uznaniem i pewną dozą zdziwienia: „jeszcze nikt mnie o to nie pytał” lub „to zmieniło moje spojrzenie na sprawę”.
Czy każdy może zostać coachem?
W zasadzie tak, każdy może zdobyć wykształcenie w tym zakresie, ale do tego, by zostać coachem w pełnym tego słowa znaczeniu, bardzo ważna jest wysoka samoświadomość, wskazane byłoby nawet przejście psychoterapii. Potrzebna jest też otwartość na drugiego człowieka, empatia, umiejętność świadomego słuchania, a przede wszystkim rygorystyczne przestrzeganie wysokich standardów etycznych, których wymaga praca coacha. Przydaje się zatem bardzo wiedza i umiejętności psychologiczne, ale również filozoficzne. Te drugie potrzebne są zwłaszcza do badania przekonań, systemu wartości i życiowej misji klienta oraz do dokonywania analiz i wieloaspektowego spojrzenia na poruszane tematy.
Dr Agnieszka Woszczyk – adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Śląskiego, pełniąca funkcję zastępcy dyrektora ds. dydaktycznych, która opracowała autorski program kształcenia pierwszego w Polsce kierunku studiów Doradztwo filozoficzne i coaching. Posiada wieloletnie doświadczenie w pracy dydaktycznej, prowadzi szkolenia z zakresu coachingu w biznesie i edukacji, praktykuje jako coach oraz doradca. Związana z nowym projektem CKU UŚ – Kursy i szkolenia Uniwersytetu Śląskiego.