Jest to mechanizm złożony z 2-6 łopat śmigłowych przypinających kształtem skrzydło samolotu. Pilot za pomocą drążka okresowego przekręcania łopat może zmienić kąt nachylenia (skok) każdej z nich. Jeżeli wszystkie łopaty są ustawione poziomo w stosunku do płaszczyzny wirowania, nawet obracając się nie powodują oderwania śmigłowca od ziemi. Dopiero skok łopat sprawia, że ciśnienie nad nimi maleje, a pod nimi wyrasta. W efekcie powstaje ogromna siła nośna skierowana ku górze, która wynosi helikopter. W trakcie lotu pilot zmienia skok poszczególnych łopat śmigła, co prowadzi do pochylenia jego płaszczyzny wirowania, a zatem i zwiększenia różnicy ciśnień.
Im większy skok, tym większa siła nośna wychyla helikopter, nadając mu jednocześnie ciąg w określonym kierunku. Na przykład przesunięcie drążka okresowego przekręcania łopat do przodu oznacza, że otrzymują więcej siły nośnej, gdy wirują nad ogonem helikoptera. Wirnik odchyla się do przodu, powodując jednoczesne wznoszenie się i lot w górę.
Śmigło ogonowe umieszczone pionowo na ogonie zapobiega obrotowi helikoptera wokół własnej osi.
Projekt śmigłowca wykonywał w 1475 roku Leonardo da Vinci, natomiast konstruktorem pierwszego helikoptera, który wzniósł się w powietrze 18 czerwca 1877 roku, był Enrico Forlanini. Była to maszyna bezzałogowa i wzniosła się na wysokość 13 metrów. Pierwszym udanym lotem helikoptera odbył się 9 stycznie 1923 roku. Był to skonstruowany przez hiszpańskiego inżyniera Juana de la Cievie wiatrakowiec. Pierwszym natomiast śmigłowcem, który w 1936roku poprawnie wykonał pionowy start, zawis, lot poziomy oraz lądowanie na autorotacji (czyli z wyłączonym silnikiem) został skonstruowany przez Niemca Heinricha Focke. Osiągnięto nim wysokość 3427 metrów, jednak nie był dopracowany technicznie i nie nadawał się do szerszego zastosowania. 14 stycznia 1942 r. w powietrze wzbił się śmigłowiec o nowoczesnej konstrukcji. Maszynę skonstruował Amerykanin Igor Sikorsky. Od 1943 roku helikoptery “Sikory” były już używane przez amerykańską armię.