Ostatnie dwa lata zdominowała https://www.focus.pl/artykul/pandemia-za-rogiem-skad-przyjdzie-kolejny-grozny-wirus https://www.focus.pl/artykul/co-daje-lepsza-odpornosc-na-covid-19-przechorowanie-czy-szczepionka-zaskakujace-wyniki-badan-211209124353. W 2022 r. też z pewnością będziemy mieli do czynienia z nowymi odkryciami związanymi z SARS-CoV-2. Możliwe, że pojawią się nowe leki i szczepionki, a także nowe warianty koronawirusa, takie jak https://www.focus.pl/artykul/koronawirus-delta-daje-objawy-inne-od-tych-ktore-znamy-w-polsce-juz-100-zakazonych czy https://www.focus.pl/artykul/wariant-omikron-raczej-lagodny-ale-moze-nie-reagowac-na-szczepienia-ile-potrwa-produkcja-nowej-szczepionki-211129110946.
Jednak nauka nie ogranicza się tylko do walki z pandemią. Oto przegląd najważniejszych wydarzeń naukowych, których możemy się spodziewać w 2022 roku.
Medycyna: nowe szczepionki na malarię i raka
Pandemia COVID-19 uruchomiła potężny strumień pieniędzy na badania nad https://www.focus.pl/artykul/szczepionka-mrna-na-grype-po-pierwszych-badaniach-na-ludziach-stanie-sie-uniwersalnym-lekiem-211213104531, które byłyby w stanie przerwać tragiczną lawinę zakażeń. To dofinansowanie, na niespotykaną w historii skalę, ze strony rządu Stanów Zjednoczonych, Komisji Unii Europejskiej, Fundacji Billa Gatesa, zaowocowało w niecały rok kilkoma wyjątkowo skutecznymi preparatami.
Wskutek pandemii COVID-19 błyskawiczną karierę zrobiła nowa metoda. Okazało się, że można zmusić komórki do produkcji jakiegoś białka, dostarczając im fragment kodu genetycznego z receptą na jego produkcję. W ten sposób powstały szczepionki Pfizera i Moderny, zawierające https://www.focus.pl/artykul/polscy-naukowcy-odkryli-nozyczki-do-ciecia-rna odpowiedzialny za jedno z białek wirusa SARS-CoV-2.
Teraz ta sama technologia toruje drogę do rewolucji w leczeniu wielu innych chorób. Moderna testuje aż 24 różne nowe szczepionki, w tym https://www.focus.pl/artykul/eksperymentalna-szczepionka-na-hiv-wchodzi-w-faze-testow-na-ludziach i grypą. mRNA jest też wykorzystywany w eksperymentalnych https://www.focus.pl/artykul/szczepionka-na-raka-z-mrna-dziala-zaczynaja-sie-proby-kliniczne-z-udzialem-ochotnikow-chorych-na-czerniaka. Z kolei w Wielkiej Brytanii stosowana będziehttps://www.focus.pl/artykul/szczepionka-na-zly-cholesterol-innowacyjny-lek-zatwierdzony-w-wielkiej-brytanii.
Zaawansowane badania toczą się nad https://www.focus.pl/artykul/szeczepionka-na-malarie-w-malawi-wlasnie-ruszyly-testy-to-historyczny-punkt-190424035239https://www.focus.pl/artykul/szeczepionka-na-malarie-w-malawi-wlasnie-ruszyly-testy-to-historyczny-punkt-190424035239, którą podano ponad 650 tysiącom dzieci w trzech krajach Afryki. Inna https://www.focus.pl/artykul/powstala-skuteczna-szczepionka-przeciw-malarii-to-wielki-krok wykazała skuteczność w przypadku 450 dzieci, na których ją badano. Badania wykazały też, że https://www.focus.pl/artykul/powstala-nowa-bardzo-skuteczna-szczepionka-na-malarie-kiedy-bedzie-dostepna oparta na żywych zarodźcach malarii chroni niemal wszystkich zaszczepionych.
Jest szansa, że w 2022 roku do szerokiego stosowania w Afryce trafi preparat RTS,S. Organizacja Gavi przeznaczy na to 155 mln dolarów. To zapewni wsparcie dla programu szczepień przeciw malarii co najmniej do 2025 r.
Fizyka: do gry wracają LHC i W7-X oraz obserwatoria fal grawitacyjnych
Po trwających wiele lat udoskonaleniach do gry wraca https://www.focus.pl/artykul/w-cern-odkryto-nieznane-dotad-czastki-to-tetrakwark-x-6900 (Large Hadron Collider, LHC). Znajdujący się w europejskim centrum badań jądrowych CERN akcelerator ma ruszyć w czerwcu 2022 r. Przebudowano w nim m.in. detektory CMS i Atlas. Będą one jeszcze dokładniej rejestrować zderzenia atomów i cząstek, do których dochodzi w LHC. Fizycy liczą na nowe odkrycia wyjaśniające budowę materii.
Do gry wróci także https://www.focus.pl/artykul/fuzja-jadrowa-coraz-blizej-reaktor-wendelstein-7-x-osiagnal-temperature-30-milionow-kelwinow (W7-X), zlokalizowany w Niemczech. W badania tam prowadzone zaangażowani są też polscy naukowcy. W7-X jest na dobrej drodze do osiągnięcia kontrolowanej https://www.focus.pl/artykul/energia-gwiazd-na-ziemi. Jeśli to się uda, ludzkość zyska nowe, bardzo wydajne i bezpieczne źródło energii.
Unowocześnione zostały także wszystkie https://www.focus.pl/artykul/zapisane-w-grawitacji-fale-grawitacyjne-pomagaja-astronomom-badac-kosmos na świecie. Dwa z nich są w USA, po jednym we Włoszech i Japonii. Dzięki ulepszonej aparaturze będą w stanie rejestrować jeszcze bardziej egzotyczne zjawiska. Astronomowie chcą wychwycić fale grawitacyjne wytwarzane przez krążące wokół siebie https://www.focus.pl/artykul/supermasywna-czarna-dziura-pedzi-przez-kosmos-astronomowie-nie-wiedza-jak-to-mozliwe.
Na początku 2022 r. ma ruszyć nowa instalacja badawcza w USA. Akcelerator Facility for Rare Isotope Beams (FRIB) ma wytwarzać tysiące https://www.focus.pl/artykul/naukowcy-stworzyli-nowy-izotop-uranu-uran-214-jest-rekordowo-lekki-i-wydajny. Zbudowanie tej aparatury kosztowało 370 mln dolarów. Dane z FRIB pomogą fizykom jądrowym i zajmującym się cząstkami elementarnymi.
Kosmos: misje na Księżyc i Marsa, pracę rozpocznie teleskop Webba
Ludzie na razie nie wylądują na https://www.focus.pl/artykul/nasa-potwierdza-na-ksiezycu-znaleziono-wode-przelomowa-wiadomosc-dla-misji-artemis (https://www.focus.pl/artykul/zalogowa-misja-na-ksiezyc-przed-2025-r-potem-astronautom-zagroza-burze-sloneczne). Trafiać tam natomiast będą kolejne pojazdy bezzałogowe, zainspirowane sukcesem https://www.focus.pl/artykul/tajemnicza-chata-na-ksiezycu-chinski-lazik-natrafil-na-zagadkowa-strukture-211206120105 W tym roku na Księżyc mają polecieć trzy sondy amerykańskie, w tym Artemis I i CAPSTONE.
Na Księżyc dotrą także lądowniki z Rosji (Luna 25), Indii (Chandrayaan-3) i https://www.focus.pl/artykul/japonia-wysle-na-ksiezyc-zmieniajacego-ksztalt-robota-wielkosci-pilki-baseballowej(SLIM). Do tej stawki dołączy Korea z sondą Korea Pathfinder Lunar Orbiter oraz Zjednoczone Emiraty Arabskie z łazikiem Rashid (na Księżyc dostarczy go japońska rakieta).
Także w 2022 r. do użytku wejdą rakiety dalekiego zasięgu. Chodzi o https://www.focus.pl/artykul/nasa-przetestowala-rakiete-sls-z-silnika-posypaly-sie-iskry-ale-ogloszono-sukces NASA oraz https://www.focus.pl/artykul/prototyp-nowej-rakiety-spacex-eksplodowal-podczas-testow. Dzięki nim eksploracja kosmosu ma być łatwiejsza. Na Marsa natomiast poleci we wrześniu rosyjsko-europejska misja ExoMars. Jej częścią będzie łazik marsjański Rosalind Franklin.
Naukowcy spodziewają się też pierwszych danych z https://www.focus.pl/artykul/oto-kosmiczny-teleskop-jamesa-webba-pokaze-nam-wszechswiat-jakiego-dotad-nie-widzielismy. Poleciał on w kosmos 25 grudnia. Przez najbliższe tygodnie będzie rozkładał się w przestrzeni kosmicznej. Gdy dotrze na miejsce – do tzw. punktu L2, 1,5 mln km od Ziemi – przekonamy się, https://www.focus.pl/artykul/start-teleskopu-webba-juz-w-sobote-co-moze-pojsc-nie-tak-kazdy-z-az-344-etapow-211223121133.
Latem w kierunku układu Jowisza uda się https://www.focus.pl/artykul/europejska-sonda-juice-zbada-jowisza Europejskiej Agencji Kosmicznej. Na pokładzie tej sondy znajdzie się polski instrument The Radio & Plasma Waves Investigation. To zestaw sensorów umożliwiający badanie oddziaływania silnego pola elektromagnetycznego Jowisza na największe księżyce tego gazowego olbrzyma.
Klimat: nowe satelity monitorujące gazy cieplarniane
Walka z katastrofą klimatyczną ma dziś wydźwięk przede wszystkim polityczny. Niestety, państwa nie są w stanie dogadać się w kwestii radykalnego obniżenia https://www.focus.pl/artykul/chiny-odpowiadaja-za-27-proc-globalnej-emisji-dwutlenku-wegla-to-wiecej-niz-wszystkie-kraje-oecd. Choć danych naukowych, które za tym przemawiają, nie brakuje. Podobnie jest z https://www.focus.pl/artykul/jak-schlodzic-ziemie-nowe-technologie-pomoga-zapobiec-katastrofie-klimatycznej i https://www.focus.pl/artykul/zmiany-klimatyczne-na-ziemi-a-energia-odnawialna-czyli-jak-mozemy-pomoc-planecie-1.
Jednak naukowcy nadal potrzebują więcej informacji dotyczących https://www.focus.pl/artykul/oto-5-najczestszych-nieporozumien-dotyczacych-zmian-klimatycznych-wyjasniamy-190916011613. Pomoże im to m.in. tworzyć bardziej dokładne modele klimatyczne. W tym celu wyślą na orbitę Ziemi nowe satelity obserwacyjne. Będzie wśród nich m.in. MethaneSAT, który od października 2022 r. ma monitorować https://www.focus.pl/artykul/emitujemy-rekordowo-duzo-metanu. Badania te prowadzi organizacja Environmental Defense Fund. Z kolei w ramach projektu Carbon Mapper w kosmos polecą dwa inne satelity badające klimat.