Gekony występowały w Europie już 47 milionów lat temu. Potwierdziła to praca naukowców z Katalońskiego Instytutu Paleontologii Miquela Crusafonta i z Uniwersytetu w Tybindze, którzy przebadali niemal kompletną czaszkę gekona z niemieckiego Geiseltal. Należała ona do wcześniej nieznanego gatunku zwierzęcia i znaleziono ją w dawnej kopalni węgla.
Paleontolodzy odkryli, że przebadany gatunek gekona jest blisko spokrewniony z Euleptes europaea, jaszczurką nadal występującą w niektórych rejonach Morza Śródziemnego. Gatunek kopalny opisany w Papers in Palaeontology jest najstarszym europejskim gekonem.
Dr Andrea Villa z Katalońskiego Instytutu Paleontologii Miquela Crusafonta mówi:
Skamieniałości gekonów są bardzo rzadkie i rzadko dobrze zachowane. Do tej pory nie dowiedzieliśmy się wiele o ich historii ewolucyjnej, nawet z tak bogatych stanowisk jak Messel i Geiseltal.
Niesamowite gekony
Gekony to najbogatsza w gatunki rodzina małych i średnich jaszczurek w rzędzie łuskonośnych, która obejmuje ponad 100 rodzajów. Gekony uważane są za gady o najbardziej prymitywnej budowie wśród jaszczurek, występują praktycznie na całym świecie – w Europie to siedem gatunków.
Jedną z najważniejszych cech gekonów jest zdolność do odrzucania ogona (autotomia), co często ratuje im życie. Odrzucony ogon przypomina wijącą się gąsienicę, co odwraca uwagę napastnika, a gekon ma czas na ucieczkę. Ogon jest regenerowany, ale nigdy nie jest tak okazały jak oryginał (da się rozpoznać “nowy” ogon). Nie wszystkie gekony mają zdolność autotomii.
Inną ciekawą cechą gekonów nadrzewnych jest zdolność do przylegania do powierzchni. Na spodniej części palców mają specjalne twory (tzw. lamellae) – nachodzące na siebie blaszki pokryte milionami mikroskopijnych wyrostków skórnych (jeden ma wielkość ok. 10-100 mikrometrów). Gekon może “sterować” przyczepnością w bardzo naturalny sposób, wystarczy, że unosi lub opuszcza palce.
Czaszka gekona, którą teraz przypisano do nowego gatunku, została znaleziona w 1933 r. To jedno z najcenniejszych znalezisk paleozoologicznych, jedna z najkompletniejszych i najstarszych czaszek gekonów z ostatnich 66 mln lat, czyli z czasów po wielkim wymieraniu dinozaurów. Nowy gatunek został nazwany Geiseleptes delfinoi – od miejsca, w którym został znaleziony oraz od nazwiska specjalisty od wymarłych gadów – dr Massimo Delfino.
Dr Márton Rabi z Uniwersytetu w Tybindze mówi:
Pierwotnie gekony te mogły pochodzić z Afryki. W każdym razie nasze badania dowodzą, że żyły one również w Europie, co najmniej od eocenu – 47 milionów lat temu.
Najnowsze badania potwierdzają, że gekony były obecne na Ziemi podczas ostatniego okresu ocieplenia naszej planety i w nieznacznie zmienionej postaci przetrwały do dziś. Żyły one w czasach, gdy obecne Niemcy pokrywał las podzwrotnikowy, a aligatory występowały w Arktyce. To potwierdza niesamowite zdolności adaptacyjne.
Dr Márton Rabi dodaje:
Jednak zmiany klimatu w tamtych czasach zachodziły przez dziesiątki milionów lat, co stanowi zaskakujący kontrast w stosunku do obecnego globalnego ocieplenia. Według najgorszych prognoz, jeśli emisje będą nadal rosły, Ziemia może powrócić do warunków eoceńskich już w 2100 roku.
O Geiseleptes delfinoi nie wiadomo zbyt wiele. Prawdopodobnie był podobny do współczesnych gatunków i polował w nocy. Nie wiadomo, co ostatecznie doprowadził do jego wyginięcia.