Kiedy miała miejsce bitwa o Ardeny?
Ardeny to rozległy masyw wyżynno-górski, obejmujący tereny obecnej Belgii, Francji i Luksemburga. W czasie drugiej wojny światowej rejon ten był miejscem działań bojowych. W 1940 roku podczas kampanii francuskiej wojska niemieckie przeprowadziły stamtąd skuteczną ofensywę. Ardeny stały się również miejscem zaciętych walk pod koniec wojny.
Bitwa w Ardenach miała miejsce na przełomie 1944 i 1945 roku. Intensywne działania wojenne trwały tam od grudnia 1944 roku przez około miesiąc. Ofensywa w Ardenach miała duże znaczenie dla Hitlera – po wyzwoleniu Francji przez wojska alianckie latem 1944 roku wódz III Rzeszy był zmuszony go głębokiej defensywy już nie tylko na wschodzie, ale również w zachodniej części Europy. Operacja w Ardenach – zwłaszcza w kontekście czasowego wyhamowania działań Armii Czerwonej – miała odwrócić niekorzystną dla niego sytuację i pozwolić mu skupić się na walce na jednym froncie.
Zamierzeniem Hitlera było zmuszenie wojsk alianckich do wycofania się z zajętych obszarów i odzyskanie wpływów w tej części Europy. Szanse na powodzenie kontrofensywny w Ardenach były niewielkie, ale brak działań mógł okazać się jeszcze bardziej niekorzystny – była to bowiem jedna z nielicznych okazji na odwrócenie sytuacji III Rzeszy. Operacja w Ardenach rozpoczęła się 16 grudnia 1944 roku, gdy o godzinie 5:30 rano Niemcy zaatakowali pozycje amerykańskich żołnierzy.
Przebieg ofensywy w Ardenach
Bitwa w Ardenach przybrała początkowo korzystny dla Hitlera obrót. Wojska niemieckie zaskoczyły przeciwnika, który nie spodziewał się, iż po tylu klęskach Hitler może jeszcze ruszyć do kontrataku.
W trakcie bitwy o Ardeny wzięło udział ponad 800 tys. żołnierzy alianckich i ok. 200-500 tys. Niemców. Do walki skierowano prawie 2 tysiące czołgów III Rzeszy i 1,3 tys. maszyn pozostających w rękach państw sprzymierzonych. Warto odnotować, że w trakcie walk Niemcy wystawili do boju niemal pięciokrotnie więcej dział.
Mimo początkowej dezorientacji w szeregach aliantów, wojska niemieckie zostały szybko odparte. Istotną rolę w tym kontekście miała konferencja w Verdun, która odbyła się 19 grudnia. Została ona zwołana przez amerykańskiego dowódcę Eisenhowera. Na spotkaniu nie pojawił się jednak brytyjski marszałek Montgomery, który za obecną sytuację w Ardenach obarczał winą Amerykanów. Eisenhower wraz z generałem Pattonem byli jednak dobrej myśli i zamierzali wykorzystać działania Niemców do zadania im ostatecznego ciosu. Aliantom zależało na jak najdalszym wyprowadzeniu wojsk niemieckich, a następnie ich odcięciu i okrążeniu.
Jedną z najsłynniejszych potyczek w trakcie walk o Ardeny była bitwa o Bastogne. W tym belgijskim mieście w dniach 19-26 grudnia dzielnie walczyli żołnierze amerykańscy, okrążeni przez nacierające wojska III Rzeszy. Istnienie alianckiej enklawy na zajętych przez III Rzeszę terytoriach nie mogło pozostać bez reakcji. Oblężenie trwało tydzień, jednak wskutek błędów taktycznych wojsk niemieckich i przemyślanej postawie żołnierzy amerykańskich udało się utrzymać miasto w rękach aliantów. Po przełamaniu oblężenia 26 grudnia Amerykanie mogli już myśleć o zwycięstwie.
W międzyczasie w Ardenach trwały inne bitwy. Niektóre – jak bitwa o Sankt Vith, która trwała od 16 do 21 grudnia – kończyły się zwycięstwem Niemców. Wkrótce jednak ofensywa wojsk III Rzeszy się załamała. Wojska Hitlera planowały jeszcze przejście do kontrataku wraz z początkiem roku. 1 stycznia 1945 r. rozpoczęły się dwie operacje – Bodenplatte i Nordwind. Mimo dużych strat po stronie aliantów, działania te były także obciążające dla Niemców, którzy stracili nie tylko wielu żołnierzy, ale także ponieśli ogromne straty w powietrzu.
Ostatecznie to alianci przeszli do kontrofensywy i zmusili Niemców do wycofania się. W obliczu niekorzystnej sytuacji, 7 stycznia Hitler podjął decyzję o odwrocie. Żołnierze niemieccy uciekali w pośpiechu, często pozostawiając za sobą wiele cennego sprzętu. Przez kilkanaście dni trwały jeszcze drobne potyczki, jednak nie miały już one wielkiego znaczenia strategicznego i nie przesądziły o losach całej operacji. Niemcy poniosły klęskę.
Skutki bitwy o Ardeny
Bitwa o Ardeny była ostatnim dużym zrywem ofensywnym wojsk Niemieckich podczas II wojny światowej. Porażka w Ardenach nie tylko przekreśliła plany Hitlera o zadaniu poważnych obrażeń aliantom i uzyskaniu przestrzeni na zachodzie, ale także znacząco uszczupliła jego armię. Straty w ludziach w połączeniu z ogromnymi stratami w sprzęcie (lotnictwo, czołgi) tylko przyspieszyły ostateczną porażkę III Rzeszy w drugiej wojnie światowej.
W bitwie o Ardeny śmierć poniosło wielu ludzi. Po stronie niemieckiej jest to ok. 15,5 tys. zabitych, wśród aliantów zginęło ok. 20 tys. ludzi, głównie Amerykanów. Po obu stronach łącznie pojmano lub zaginęło ok. 50 tys. ludzi.
Mimo niesprzyjających warunków pogodowych i trudnego terenu Amerykanie odnieśli zwycięstwo i mogli świętować sukces. Dni Hitlera i III Rzeszy zdawały się być policzone.
Bitwa o Ardeny – o czym warto pamiętać?
Bitwa o Ardeny odegrała istotną rolę w ostatnim okresie II wojny światowej. Dla Hitlera była to ostatnia szansa na przerwanie niekorzystnej passy i atak z zaskoczenia. Skuteczna kontrofensywa mogła odmienić losy wojny, a przynajmniej opóźnić klęskę III Rzeszy. Hitler liczył przede wszystkim na to, że wojska amerykańskie po ewentualnej klęsce wycofają się z Europy. Nie docenił ich wojskowego potencjału i ostatecznie poniósł kolejną porażkę.
Bitwa o Ardeny szybko stała się przedmiotem badań historyków, w 1965 roku poświęcono jej także produkcję filmową w reżyserii Kena Annakina. W Ardenach znajdują się także liczne muzea, w których osoby zainteresowane przebiegiem bitwy mogą dowiedzieć się różnych ciekawych rzeczy związanych z ostatnią kontrofensywą Hitlera.