Naukowcy z Wydziału Archeologii UW pod kierownictwem dra Sławomira Wadyla prowadzą bardzo interesujące badania wykopaliskowe w niewielkiej wsi Ciepło. Znajduje się ona kilka kilometrów nad północ od Gniewa, nieopodal koryta dolnej Wisły. Prace są finansowane z NCN w ramach projektu pt. „Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Ciepłem. Piastowski klucz do Pomorza Wschodniego.”
Czytaj też: 22 groby z trzech różnych okresów. Takie znaleziska archeologiczne nie zdarzają się często
Stanowisko archeologiczne do małych nie należy. Obejmuje ono aż trzy grodziska, dwa cmentarzyska i kilka osad pochodzące z przełomu X/XI wieku. Ulokowanie aż trzech ważnych grodów w tej okolicy musiało mieć jakieś uzasadnienie. Polscy uczeni przypuszczają, że w Ciepłem rozgrywały się istotne wydarzenia związane z rozwojem państwa Piastów.
Tegoroczne wykopaliska prowadzone w lipcu i sierpniu były pierwszymi w ramach nowego projektu, ale nie oznacza to, że Ciepłem nie interesowali się badacze w przeszłości. Okazuje się, że to miejsce jest znane archeologom od dawna, ale swoją uwagę skupiali dotąd tylko na eksploracji tutejszych cmentarzysk.
Niemal legendarnym odkryciem było to z początków XX wieku, kiedy odnaleziono tutaj grób uzbrojonego wojownika, którego uznano za wikinga. Kilka dekad później w latach 2004-2014 pracownicy Muzeum Archeologicznego w Gdańsku pod kierownictwem Zdzisławy Ratajczyk również eksplorowali teren, natrafiając na wiele grobów komorowych. Ich doniesienia tylko potwierdziły wyjątkowość stanowiska w Ciepłem.
Czytaj też: Sensacyjne znalezisko na północy Polski zmienia bieg historii. Podręczniki trzeba pisać od nowa
Dzisiaj pomorska wieś wygląda zupełnie inaczej niż we wczesnym średniowieczu. W rzeźbie terenu nie dostrzeżemy żadnych śladów po grodziskach i cmentarzyskach. Silnie rolniczy krajobraz w Ciepłem jest poszatkowany przez pojedyncze wykopy w ziemi, w których pracują naukowcy.
Wykopaliska w Ciepłem. Jakie przedmioty pozyskali naukowcy? Na co natrafili?
Jakie nowości przyniósł ostatni sezon wykopalisk? Jak się dowiadujemy z komunikatu prasowego Uniwersytetu Warszawskiego, archeolodzy swoimi pracami objęli jedno z grodzisk oraz cmentarzysko. W przypadku pierwszego chcieli zweryfikować, kiedy powstało, jak długo istniało i jaka była intensywność użytkowania grodziska. Odkryli oni poszczególne warstwy kulturowe, co świadczy o tym, że wczesnośredniowieczne Ciepłe zamieszkiwane było dość długo.
Ponadto wydobyto z ziemi aż kilkadziesiąt tysięcy różnych artefaktów. W większości były to fragmenty domowej ceramiki użytkowej. Naukowcy pochwalili się nawet w mediach społecznościowych tym odkryciem i trzeba przyznać, że wygląda ono monumentalnie. Co ciekawe, znaleziono także liczne ozdoby, monety, a nawet bogato zdobione okładziny łęku siodła, co wskazuje na to, że ktoś bardzo ważny musiał konno przemierzać te tereny.
Czytaj też: Zamieszkiwał Polskę tysiąc lat temu. Teraz wiemy, jak wyglądała ta zadziwiająca postać
Na terenie cmentarzyska naukowcy przebadali obszar o powierzchni 150 metrów kwadratowych przylegający do części już wcześniej opisanej przez zespół Ratajczyk. Natrafiono tutaj na jeden grób mężczyzny, którego pochowano razem z włócznią i ostrogą.
Badania archeologiczne w Ciepłem. Co już wiemy na temat wczesnej historii tego miejsca?
Na podstawie dotychczasowych badań archeolodzy wysnuwają kilka wniosków na temat historii ośrodka w Ciepłem. Prawdopodobnie tutejszy kompleks powstał z inicjatywy książąt piastowskich (być może Mieszka I lub Bolesława Chrobrego) i postawiono go na surowym korzeniu, czyli wybudowano od zera.
Położenie na nizinnym terenie, nieopodal traktu z Wielkopolski i Kujaw na Pomorza oraz obok koryta Wisły, która stanowiła świetny szlak handlowy oraz granicę z Prusami było niezwykle trafione. Te czynniki zapewne były jakimś motorem napędowym dla rozwoju tutejszych grodzisk.
Czytaj też: Zdumiewające znaleziska na południu Polski. Budowa słynnej ekspresówki pomogła w ich odkryciu
Naukowcy z UW jednak nie podają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy Gdańsk był jedynym, centralnym ośrodkiem Piastów na Pomorzu, czy może jednak Ciepłe również grało jedne z pierwszych (jak nie pierwsze) skrzypce na ówczesnej arenie geopolitycznej. Uczeni stawiają tylko hipotezę, że nadwiślański ośrodek na pewno brał udział w „procesie rozciągnięcia zwierzchnictwa” nad obszarem Pomorza.
Czytaj też: Tajemniczy cmentarz na północy naszego kraju. Jego datowanie sięga na długo przed chrzest Polski
Czy faktycznie Ciepłe było kluczem Piastów do Pomorza, to wykażą szczegółowe i multidyscyplinarne badania naukowe. Oprócz standardowych wykopalisk archeologicznych z zastosowaniem wszystkich procedur przeprowadzone będzie całe spektrum analiz paleośrodowiskowych i bioarcheologicznych. Mowa tutaj chociaż o analizach genetycznych, czy badaniach izotopów strontu, węgla, azotu i siarki. Przyglądając się zaplanowanym działaniom, wręcz z niecierpliwością będziemy czekać na nowe doniesienia warszawskich archeologów.