Zdjęcia Neila Armstronga stawiającego pierwsze kroki na Księżycu, od razu przeszły do historii. Ubrany w niesamowity skafander amerykański astronauta zdaje się być postacią z innego świata. Oglądający bezpośrednią transmisję z lądowania na Księżycu wiedzieli, że na ich oczach dzieje się historia. A jednocześnie wielu z nich zazdrościło Armstrongowi jego wyczynu.
Być może marzyli, że kiedyś i im uda się polecieć w Kosmos, a pewnie niejeden malec podjął wówczas decyzję o zostaniu astronautą, spodziewając się, że w przyszłości będzie to zawód powszechnie dostępny, a loty na Księżyc będą odbywać się często. Tymczasem, od tego wydarzenia minęło ponad pół wieku, a zawód astronauty wciąż jest bardzo trudny do zdobycia, a i loty na Księżyc nie odbywają się zbyt często. Co wyjątkowego kryje się w profesji astronauty, że kolejne pokolenia chłopców i dziewcząt pragną go wykonywać?
Czym się zajmuje astronauta?
Astronauta zajmuje się lotami w Kosmos i wszystkim co wiąże się z przygotowaniami do takowych lotów. Dawniej astronauci wywodzili się spośród wojskowych pilotów odrzutowców. Pierwszym kosmonautą na świecie był Jurij Gagarin, który 12 kwietnia 1961 roku statkiem kosmicznym Wostok wykonał lot orbitalny. Obecnie 12 kwietnia, na pamiątkę tego wydarzenia, obchodzony jest Dzień Kosmonautyki.
Inne nazwisko powszechnie kojarzone z podróżami w Kosmos należy do Walentyny Terieszkowej, również Rosjanki, która zdobyła sławę jako pierwsza kobieta w Kosmosie.
Z kolei pierwszym, i jak dotąd jedynym, polskim kosmonautą, który poleciał w Kosmos jest Mirosław Hermaszewski, będący uczestnikiem misji radzieckiej.
Mówiąc o astronautach nie sposób nie wspomnieć ponownie o Neilu Armstrongu, dowódcy misji Apollo 11, który 21 lipca 1969 roku jako pierwszy człowiek stanął na Księżycu.
Czym się różni astronauta od kosmonauty?
To często zadawane pytanie. Wiele osób zastanawia się, jaka jest różnica między astronautą a kosmonautą. Odpowiedź może zaskakiwać. Otóż, astronauta różni się od kosmonauty… nazwą. Tak. Te dwie nazwy są synonimami i obecnie używane są zamiennie. Skąd jednak taka różnica w nazewnictwie tego samego zawodu? żeby to wyjaśnić, Należy sięgnąć pamięcią do czasów zimnej wojny i wyścigu kosmicznego, kiedy to Stany Zjednoczone i ZSRR rywalizowały między sobą w tym, który kraj pierwszy podbije Kosmos i wyląduje na Księżycu. Wówczas właśnie, radzieckich pionierów kosmicznych podróży zaczęto nazywać kosmonautami, zaś amerykańskich astronautami. Przyjęło się, niezależnie od narodowości kosmonautami nazywać uczestników radzieckich misji kosmicznych, zaś astronautami amerykańskich.
Stąd też, Mirosław Hermaszewski – pierwszy i jak dotąd jedyny Polak w Kosmosie, odbywający lot w ramach radzieckiej misji – mieni się kosmonautą. Jednak astronauta i kosmonauta to nie jedyne nazwy określające przedstawicieli tej wyjątkowej profesji. Odkąd i inne narody zaczęły eksplorować Kosmos, pojawiły się i inne, jak na przykład… tajkonauta, powstałe w 1998 roku, po pierwszej chińskiej załogowej misji kosmicznej. Początkowo używane żartobliwie przez zachodnie media, dość szybko przyjęło się również w oficjalnych przekazach.
Jak wygląda strój astronauty?
Strój astronauty jest tak charakterystyczny, że trudno go pomylić z czymkolwiek innym. Skafander kosmiczny ma za zadanie chronić astronautę podczas wykonywania misji kosmicznej, aby mógł bezpiecznie opuścić swój statek.
Plastikowy, przezroczysty hełm oraz zewnętrzna część skafandra chronią przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym, a także cząstkami pyłu kosmicznego, które poruszają się z niewiarygodnie dużą prędkością. Biały kolor skafandra ma minimalizować działanie promieni słonecznych. Wewnątrz hełmu krąży tlen zapobiegający parowaniu osłony na twarz.
Z kolei wewnętrzne warstwy stroju astronauty są nadmuchane jak balon i wywierają nacisk na ciało astronauty, co ma ochronić go przed kosmiczną próżnią.
W wewnętrznej podszewce skafandra umieszczone są rurki z wodą, która w razie potrzeby chłodzi bądź grzeje ciało astronauty.Inne rurki zaś dostarczają mu płyny i odprowadzają mocz.
W plecaku z kolei znajduje się zapas powietrza do oddychania oraz urządzenia podtrzymujące życie. Silikonowo-gumowe palce rękawic umożliwiają astronaucie kontakt dotykowy z narzędziami. Co ciekawe, różnice między Amerykanami i Rosjanami w Kosmosie, dotyczą również skafandrów. Amerykańskie są wieloskładnikowe i skomplikowane i niemożliwe jest ich samodzielne założenie. Z kolei rosyjskie są jednoczęściowe i wchodzi się w nie poprzez właz w plecach. Obecnie przez załogę Międzynarodowej Stacji Kosmicznej używane są dwa typy skafandrów – amerykański EMU oraz rosyjski Orłan.
Ile zarabia astronauta?
Zarobki astronauty, jak na tak odpowiedzialny i niebezpieczny zawód przystało, nie należą do najniższych. Zależą od doświadczenia i osiągnięć. Młodzi, mniej wykwalifikowani astronauci w NASA zarabiają od mniej więcej 64 tysięcy dolarów rocznie. Z kolei astronauci lepiej wykwalifikowani i z dużym doświadczeniem mogą zarabiać nawet 120 tysięcy dolarów rocznie, co daje im zarobki na najwyższym poziomie w skali płac.
Jak zostać astronautą?
Zostanie astronautą to jedno z częstszych dziecięcych marzeń. Mniej więcej tak częste jak fascynacja dinozaurami. I, niestety, dla wielu zostanie astronautą jest tak samo osiągalne jak spotkanie prehistorycznego gada. W czym leży problem? Dlaczego to marzenie jest tak trudne w realizacji?
Obecnie misje załogowych lotów w Kosmos są prowadzone przez trzy kraje – Rosję, Stany Zjednoczone oraz Chiny. Na pierwszą połowę 2022 roku planowany jest zaś pierwszy załogowy lot Indii. Są również kraje, które wysyłają swoich astronautów w Kosmos, statkami kosmicznymi należącymi do USA bądź Rosji. Są to Japonia i Kanada oraz kraje uczestniczące w programie załogowych lotów kosmicznych Europejskiej Agencji Kosmicznej: Niemcy, Włochy, Francja, Dania, Holandia, Szwecja, Belgia oraz Wielka Brytania. Także dla Europejczyków droga do Kosmosu wiedzie przez Agencję. Jednak uczestnictwo w programie załogowych lotów kosmicznych wiąże się z dużymi składkami członkowskimi, na co nie każdy kraj stać.
Jeśli jednak w jakiś sposób z czasem przeszkody formalne znikną, to jakie trzeba mieć cechy, aby zostać astronautą? Aby zostać astronautą NASA, oprócz posiadania amerykańskiego obywatelstwa należy mieć dyplom ukończenia jednego z czterech kierunków studiów: matematycznego, biologicznego, fizycznego lub informatycznego. Ponadto, kandydat na astronautę musi mieć wylatane co najmniej 1000 godzin za sterami odrzutowca.
Tak samo jak w przypadku zawodu pilota, przyszły astronauta musi posiadać określone warunki psychologiczne, zdrowotne i intelektualne.
Jak widzimy, współcześni kandydaci na astronautów mają nieco bardziej skomplikowaną drogę do podboju Kosmosu, aniżeli chociażby Jurij Gagarin, który porzucił szkołę średnią po ukończeniu szóstej klasy, a o jego wyborze na pierwszego człowieka w Kosmosie ostatecznie zdecydowało… pochodzenie. Gagarin pochodził bowiem z prostej klasy pracującej – jego ojciec był niewykwalifikowanym robotnikiem, matka zaś pracownicą kołchozu. Gwoli sprawiedliwości należy dodać, że po rzuceniu szkoły średniej, ukończył szkołę techniczną, a następnie Wojskową Szkołę Lotniczą.
Nie zmienia to jednak faktu, że w obecnych czasach trudno sobie wyobrazić, aby astronautą lecącym na orbitę okołoziemską zadecydowało pochodzenie z prostej rodziny albo – jak w przypadku młodej włókniarki, Walentyny Tierieszkowej – list, który napisała po locie Gagarina do komisji wybierającej kandydatów do lotu w Kosmos. Wyraziła w nim nadzieję, że być może sama też kiedyś poleci.
Tak wic, choć marzenie o zostaniu astronautą wydaje się mało realne do ziszczenia, to warto próbować, bo dążenie do jego realizacji może sprowokować młodych ludzi do rozwijania się w danym kierunku i podejmowania studiów na kierunkach ścisłych, co samo w sobie stanowi wartość, a jak pokazują przykłady Tierieszkowej i Gagarina – wszystko jest możliwe.