Zwykło się mawiać, że oczy są zwierciadłem duszy, a skoro choroby psychiczne są bólem duszy, naturalnym powinna być możliwość diagnozowania takich przypadłości w gabinetach okulistycznych. Naukowcy z Flinders University i Uniwersytetu Australii Południowej odkryli, że stan oczu może sygnalizować zaburzenia neurorozwojowe, takie jak ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) i ASD (spektrum zaburzeń autystycznych). A to z kolei pozwala marzyć o opracowaniu biomarkerów dla obu tych schorzeń. Szczegóły opisano w czasopiśmie Frontiers in Neuroscience.
Na czym polega elektroretinografia?
Elektroretinografia (ERG) to jedno z podstawowych badań czynnościowych całej siatkówki. To pomiar przepływu prądu między elektrodą umieszczoną na rogówce a elektrodą umieszczoną na czole. Przepływ prądu jest przedstawiony w postaci wykresu – elektroretinogramu, który funkcjonalnie jest podobny do wykresu EKG.
Badanie ERG wykonuje się po 20-minutowym okresie adaptacji do ciemności i trwa ok. 40 minut. Zwykle okuliści zlecają je u pacjentów cierpiących na spadek ostrości wzroku o nieznanej przyczynie, zanurzenie widzenia zmierzchowego czy światłowstręt. Poddawaniu ERG są także pacjenci z podejrzeniem chorób plamki i siatkówki, a także z obciążeniami genetycznymi (np. zwyrodnienie barwnikowe siatkówki).
Przez oczy do mózgu
Okazuje się, że badanie ERG można wykorzystać nie tylko do diagnostyki zaburzeń okulistycznych. Australijscy naukowcy wykazali, że dzieci z ADHD wykazują wyższe wartości ERG, podczas gdy dzieci z ASD miały gorsze wyniki testu. To dopiero wstępne wyniki, ale mogą one przyczynić się do poprawy diagnostyki tych chorób w przyszłości.
Dr Paul Constable, optometrysta z Flinders University, mówi:
ASD i ADHD to najczęstsze zaburzenia neurorozwojowe diagnozowane w dzieciństwie, ponieważ jednak często mają one podobne cechy, postawienie diagnozy w przypadku obu zaburzeń może być długotrwałe i skomplikowane. Nasze badania mają na celu poprawę tego stanu rzeczy. Badając sposób, w jaki sygnały w siatkówce reagują na bodźce świetlne, mamy nadzieję opracować dokładniejsze i wcześniejsze diagnozy różnych zaburzeń neurorozwojowych.
W ERG mierzona jest sprawność fotoreceptorów odpowiedzialnych za widzenie w ciemności (pręcików) i za widzenie barwne (czopków). Nie wiadomo jeszcze, dlaczego pacjenci z zaburzeniami neurorozwojowymi mają inne wyniki ERG od osób zdrowych.
Dr Paul Constable dodaje:
Sygnały siatkówki mają określone nerwy, które je generują, więc jeśli uda nam się zidentyfikować te różnice i zlokalizować je w określonych ścieżkach, które wykorzystują różne sygnały chemiczne, które są również wykorzystywane w mózgu, wtedy będziemy mogli wykazać wyraźne różnice dla dzieci z ADHD i ASD i potencjalnie innych schorzeń neurorozwojowych. To badanie dostarcza wstępnych dowodów na zmiany neurofizjologiczne, które nie tylko odróżniają zarówno ADHD, jak i ASD od typowo rozwijających się dzieci, ale także dowodów na to, że można je od siebie odróżnić na podstawie cech ERG.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), 1 na 100 dzieci ma ASD, a u 5-8% diagnozuje się ADHD.
Dr Fernando Marmolejo-Ramos z Uniwersytetu Australii Południowej podsumowuje:
Ostatecznie zastanawiamy się, w jaki sposób oczy mogą pomóc nam zrozumieć mózg. Chociaż konieczne są dalsze badania w celu ustalenia nieprawidłowości w sygnałach siatkówki, które są specyficzne dla tych i innych zaburzeń neurorozwojowych, to, co zaobserwowaliśmy do tej pory, pokazuje, że jesteśmy na skraju czegoś niesamowitego. Naprawdę trzeba obserwować to miejsce; tak się składa, że oczy mogą ujawnić wszystko.