Przeanalizuj rodzaje błędów w myśleniu i zapoznaj się z przykładami. Zapisz kilka swoich myśli, jakie pojawiają się w sytuacjach, w których odczuwasz lęk, złość, smutek lub inne negatywne emocje.
Czy twoje myśli zawierają któryś z wymienionych błędów?
1. KATASTROFIZACJA LUB PRZEPOWIADANIE PRZYSZŁOŚCI
Przewidywanie negatywnej przyszłości bez brania pod uwagę innych, bardziej prawdopodobnych możliwości, np. „Na pewno się skompromituję podczas wygłaszania tego referatu”.
2. LEKCEWAŻENIE LUB POMIJANIE POZYTYWNYCH INFORMACJI
Niemające oparcia w żadnych rozsądnych przesłankach myślenie o tym, że pozytywne doświadczenia, uczynki lub cechy nie mają żadnego znaczenia, np. „Osiągnąłem w tym miesiącu najwyższy wynik w sprzedaży, ale to nie znaczy, że jestem kompetentny. Po prostu trafiałem na otwartych ludzi”.
3. WYOLBRZYMIANIE/POMNIEJSZANIE
Wyolbrzymianie znaczenia negatywnych aspektów i/lub pomniejszanie znaczenia aspektów pozytywnych zawarte w ocenie siebie, innych osób i sytuacji, niepoparte rozsądnymi argumentami, np. „Brak zleceń dowodzi, że jestem złym fachowcem”, „Pochwała od szefa nie dowodzi, że jestem dobrym sprzedawcą”.
4. MYŚLENIE W KATEGORIACH „WSZYSTKO ALBO NIC” (MYŚLENIE CZARNO-BIAŁE)
Myślenie o wydarzeniach w kategoriach dwóch skrajności, a nie kontinuum, np. „Jeśli nie odniosę spektakularnego sukcesu, to jestem nieudacznikiem”.
5. MYŚLENIE JEDNOTOROWE, CZYLI EFEKT LORNETKI
Wybiórcze skupianie się wyłącznie na negatywnych aspektach sytuacji, siebie czy innej osoby, np. „Ten sprzedawca jest niekompetentny, niedoświadczony, niemiły i gburowaty”.
6. CZYTANIE W MYŚLACH
Przekonanie o tym, że wie się, co myślą inne osoby bez brania pod uwagę bar – przekonanie o tym, że wie dziej prawdopodobnych wyjaśnień, np. „Nie odbiera mojego telefonu pewnie dlatego, że nie jestem dla niej ważny”.
7. GENERALIZACJA, CZYLI NADMIERNE UOGÓLNIANIE
Wyciąganie ogólnych wniosków na podstawie niewystarczającej ilości informacji, jednego lub zaledwie kilku faktów. Ten błąd myślowy jest najczęstszy w przypadku stereotypów, np. „Wszyscy Polacy są zazdrośnikami”.
8. PRZEKONANIE O TYM, ŻE JEST SIĘ POWODEM NEGATYWNYCH ZACHOWAŃ INNYCH OSÓB
Dzieje się to bez brania pod uwagę bardziej prawdopodobnych powodów ich zachowania. To myśli w stylu: „Klient był wobec mnie niemiły, pewnie zrobiłem coś nie tak”.
9. NADUŻYWANIE PRZEKONAŃ „MUSZĘ”, „POWINIENEM”
Niezmienna koncepcja tego, jak powinno się zachowywać, dotycząca również innych osób, np. „To niedopuszczalne, że straciłam panowanie nad sobą. Nie powinno mi się to przydarzyć”.