W 2018 r. aż 2,8 miliarda ludzi żyło w krajach dotkniętych niedoborem wody. 3,6 mld ludzi doświadczyło ograniczonego dostępu do wody przez co najmniej jeden miesiąc w roku. Nowy raport wodny opublikowany przez Światową Organizację Meteorologiczną pokazuje, że te liczby rosną błyskawicznie.
Przyjmując, że przyrost globalnej populacji utrzyma tempo obserwowane od 2000 roku, WMO oszacowała, że w 2050 r. okresowe i stałe niedobory wody dotkną ponad 5 mld ludzi. Dziś jest nas 7,8 mld, z czego 3/4 przypadają na Azję (4,6 mld) i Afrykę (1,3 mld) – kontynenty najbardziej narażone na negatywne skutki złej gospodarki wodnej.
Mamy do dyspozycji tylko 0,5% wody na świecie
W swoim raporcie WMO podkreśla, że w ciągu ostatnich 20 lat poziom wody zmagazynowanej na lądzie – na powierzchni, pod powierzchnią, w śniegu i lodzie – spadał w tempie jednego centymetra rocznie. Największe straty odnotowano na Antarktydzie i Grenlandii, gdzie pokrywy lodowe topnieją z niespotykaną dotąd prędkością. Jednak trudności dotykają też obszarów na niższych szerokościach geograficznych, które wcześniej nie miały problemów z brakiem wody.
Kłopoty są spowodowane przez ocieplenie klimatu, które skutkuje odparowywaniem większej niż wcześniej ilości wody i wzrostem wilgotności powietrza. – Rosnące temperatury przekładają się na globalne i regionalne zmiany opadów. To z kolei prowadzi do zmian w sezonach rolniczych, co ma duży wpływ na bezpieczeństwo żywnościowe oraz zdrowie i samopoczucie ludzi – mówi szef WMO Petteri Taalas.
– Sytuację pogarsza fakt, że tylko 0,5% całej wody na Ziemi nadaje się do wykorzystania (…). W obliczu nadciągającego kryzysu wodnego musimy się obudzić i zacząć działać – dodaje.
Niszczycielskie powodzie i dotkliwe susze
Raport WMO podaje też, że w ciągu ostatnich 20 lat znacznie nasiliły się zagrożenia związane z wodą. Od 2000 r. liczba i czas trwania susz wzrosły o 29% w porównaniu z latami 1980–2000. Większość zgonów i strat gospodarczych związanych z przedłużającymi się suszami miało miejsce w Afryce.
Z kolei liczba katastrof związanych z powodziami wzrosła w ciągu 20 lat o 134%. W tym przypadku najbardziej dotknięte zostały kraje Azji. – Z powodu obecnego ocieplenia mamy o 7% więcej wilgoci w atmosferze, co dodatkowo przyczynia się do powstawania powodzi – mówi Taalas.
WMO apeluje o udostępnianie danych
Przedstawione prognozy mogą być niedoszacowane, bo – jak podkreślono w raporcie – większość krajów członkowskich organizacji nie prowadzi odpowiednich rejestrów dotyczących gospodarki wodnej. A bez odpowiednich danych praktycznie niemożliwe jest właściwe zarządzanie globalnymi zasobami wody.
„Zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi (IRWM, ang. Integrated Resources Water Management) ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia długoterminowego dobrobytu społecznego, gospodarczego i środowiskowego” – napisano w raporcie. Cele obejmujące IRWM są częścią dużego programu ONZ dotyczącego zrównoważonego rozwoju gospodarczego.
Jednym z nich jest zapewnienie właściwych warunków sanitarnych jak największej liczbie ludzi na świecie, w tym dostępu do bieżącej wody i kanalizacji. W 2020 r. 3,6 mld ludzi nie miało zaplecza sanitarnego, a 2,3 mld brakowało dostępu do infrastruktury zapewniającej podstawową higienę.
COP26 już 31 października
Raport ukazuje się na kilka tygodni przed rozpoczęciem konferencji klimatycznej ONZ – COP26. Szczyt poświęcony zmianom klimatu i związanych z nimi zagrożeń ma potrwać od 31 października do 12 listopada.
Taalas wezwał kraje, które będą uczestniczyły w COP26, do podjęcia realnych działań na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa wodnego. Stwierdził, że większość światowych przywódców mówi o zmianach klimatycznych jako o poważnym zagrożeniu dla dobrobytu ludzkości, ale ich działania nie idą w parze z deklaracjami.
– Nie możemy czekać kolejnej dekady – przestrzegł szef WMO. Dodał, że choć głównym priorytetem szczytu COP26 jest szukanie rozwiązań w zakresie łagodzenia zmian klimatu, potrzebne są również dalsze prace w zakresie przystosowania się do nich.
W nadchodzących dziesięcioleciach negatywne zmiany będą się pogłębiać, dotykając coraz większej liczby ludzi i coraz liczniejszych obszarów. Już teraz musimy opracować systemy wczesnego ostrzegania o suszach i powodziach oraz rozwiązania pozwalające zapewnić ciągłość dostaw wody pitnej.
Źródła: OCHA, 2021 State of Climate Services: Water.