Już ponad 3000 lat temu ludy żyjące wzdłuż Zatoki Meksykańskiej budowali skierowane ku gwiazdom centra ceremonialne. W ten sposób śledzili ważne momenty 260-dniowego kalendarza. Najstarsze pisemne dowody tego kalendarza znaleziono na fragmentach muralu w Gwatemali, datowane na lata 300-200 p.n.e., czyli prawie 1000 lat później.
Czytaj też: Majowie mieli poważny problem. Ich miasta były zatrute
Uczeni od dawna podejrzewali, że 260-dniowy kalendarz rozwinął się setki lat wcześniej wśród grup Olmeków z wybrzeża Zatoki Meksykańskiej. Według archeologa prof. Ivana Šprajca, lotnicza technika laserowego mapowania, czyli lidar, ujawniła astronomiczne orientacje 415 kompleksów ceremonialnych datowanych na okres od około 1100 r. p.n.e. do 250 r. n.e. Większość ośrodków rytualnych była ustawiona na osi wschód-zachód, co odpowiadało wschodom Słońca lub innym wydarzeniom niebieskim w określonych momentach 260-dniowego roku. Szczegóły można przeczytać w czasopiśmie w Science Advances.
Niezwykły kalendarz sprzed 3000 lat
Ostatnie odkrycia wskazują na najwcześniejsze dowody w obu Amerykach na istnienie formalnego systemu kalendarzowego, który łączył wiedzę astronomiczną z ziemskimi konstrukcjami. System ten wykorzystywał zdarzenia niebieskie do identyfikacji ważnych dat podczas 260-dniowej części roku.
Prof. Ivan Šprajc z Research Center of the Slovenian Academy of Sciences and Arts w Lublanie mówi:
Cykl 260-dniowy zmaterializował się w najwcześniejszych znanych kompleksach monumentalnych Mezoameryki i był wykorzystywany do planowania sezonowych, związanych z utrzymaniem ceremonii. Nie możemy być pewni dokładnie kiedy i gdzie został wynaleziony.
Społeczeństwo Olmeków datuje się na ok. 3500-2400 lat temu. Powiązania między Olmekami a późniejszą kulturą Majów, znaną najlepiej z miast i królestw epoki klasycznej, które rozkwitały między ok. 1750 a 1100 lat temu, są niejasne. Klasyczne inskrypcje i dokumenty Majów również odnoszą się do 260-dniowego kalendarza.
Najnowsze badania wskazują, że grupy z Mezoameryki mogły planować duże, sezonowe spotkania przy użyciu 260-dniowego kalendarza na długo przed tym, jak zyskały przychylność Majów. Ten sam kalendarz mógł również oznaczać dni ważnych działań rolniczych lub rytuałów, gdy uprawa kukurydzy rozprzestrzeniła się w Mezoameryce ok. 3000 lat temu. Niektóre społeczności Majów do dziś nadal używają 260-dniowego kalendarza.
Czytaj też: Majowie umieszczali na zębach ozdoby. Jaka była ich inna rola?
Poprzednie dane lidarowe wskazały, że centra ceremonialne oparte na wspólnym schemacie pojawiły się w wielu miejscach Olmeków i Majów wzdłuż meksykańskiego wybrzeża Zatoki Perskiej do około 3400 lat temu. Dopiero teraz uwidoczniło się znaczenie ułożenia centrów ceremonialnych związane z kalendarzem.
Przyszłe wykopaliska w wykrytych przez lidar kompleksach ceremonialnych pomogą zbadać, czy starożytne grupy formalnie poświęcały pewne struktury konkretnym dniom w swoim kalendarzu.