1. Poznaj taktyki manipulacyjne
Sposób wpływania na ludzi to nie żadna wiedza tajemna. Im więcej będziesz wiedzieć o psychologicznych mechanizmach manipulacji, tym łatwiej będzie ci dostrzec manipulację, nazwać ją i obronić się.
2. Pamiętaj zwłaszcza o ludzkich skłonnościach do „myślenia na skróty” i podejmowaniu działań pod wpływem konkretnych bodźców.
– Jeśli masz ochotę odwzajemnić czyjś podarek czy gest… pomyśl.
– Zanim zrobisz coś dlatego, że kogoś bardzo lubisz… pomyśl.
– Niech czyjś autorytet nie przysłoni ci całego świata.
– Jeśli masz zamiar zrobić coś, dlatego że robią to inni… zaczekaj.
– Nie bądź konsekwentny wbrew rozsądkowi.
– Nie dąż do czegoś tylko dlatego, że jest to niedostępne.
3. Poszukaj „adwokata diabła” dla siebie
Dobrze mieć przyjaciela, któremu ufamy, który dobrze nas zna i z którym możemy przedyskutować swoje poglądy czy sposób postępowania. Warto mieć przy sobie osobę, która zawsze zareaguje krytycznie, gdy w przypływie emocji i pod wpływem innych będziesz postępował niezgodnie ze swoimi wartościami, wbrew wcześniejszym poglądom.
4. Rozwijaj potrzebne cechy
Pracuj nad podniesieniem swojej inteligencji emocjonalnej (nad znajomością własnych emocji, umiejętnością samokontroli i rozpoznawania emocji u innych). Bądź świadomy własnych atutów i buduj poczucie własnej wartości.
5. Wsłuchaj się we własne emocje
Tylko wtedy będziesz w stanie usłyszeć najsłabsze emocje, które podpowiadają ci, że nie wszystko jest tak piękne i prawdziwe, jak usiłuje ci się wmówić.
6. Rozwijaj umiejętność wytrzymywania presji
Zachowaj spokój i zimną krew w kontakcie z manipulantem, ćwicz radzenie sobie z negatywnymi emocjami (złością, lękiem, frustracją i niepokojem). W sytuacji nacisku zastosuj technikę stopniowania swojej reakcji:
– Poproś o nienaleganie.
– Jeśli to nie pomaga, odwołaj się do własnych zasad/decyzji: „Mam taką zasadę, że nie przekazuję takich informacji”.
– Odwołaj się do własnych emocji: „Zaczyna mnie to drażnić, irytują mnie twoje nalegania”.
– Podkreśl szacunek do własnych decyzji: „Moja decyzja jest nieodwołalna”.
7. Doprecyzuj niejasne oczekiwania
Manipulant posługuje się niedomówieniami i sięga po to, czego chce, nie formułując wyraźnych próśb. W takim przypadku udawaj, że nie rozumiesz jego intencji, zwłaszcza gdy wiesz już, na co liczy. Poczekaj, aż wyraźnie sformułuje swoje oczekiwanie. Być może zdenerwuje się, widząc, że nie wpadasz w jego sidła, będzie próbował wpędzać cię w poczucie winy. Mimo to utrzymaj swój sposób postępowania.
8. Ogranicz spotkania i rozmowy
Jeśli jesteś w częstym kontakcie z manipulantem, zadbaj o zmniejszenie częstotliwości waszych spotkań, na przykład jeśli razem pracujecie, postaraj się o inny pokój, inne godziny pracy. Gdy jednak jesteś zmuszony spotykać się z manipulantem, ogranicz rozmowy, oczywiście zachowując grzeczność. Podejmuj jak najbardziej neutralne tematy, nie opowiadaj o sobie ani o swoim życiu prywatnym.
9. Konfrontacja z manipulantem
Jeśli stałeś się ofiarą manipulacji i kontakt z manipulantem utrudnia ci funkcjonowanie, wypala cię i wyniszcza, stań z nim w szranki. Pamiętaj przy tym o poniższych zasadach:
- Przygotuj się do rozmowy, spisz cele, jakie chcesz podczas niej osiągnąć.
- Nie idź sam na spotkanie, zadbaj o to, aby wasza konfrontacja odbywała się przy świadkach.
- Zdemaskuj manipulację – aby wydobyć intrygi i działania manipulanta na światło dzienne, nie możesz opierać się tylko na swojej pamięci.
- Zapominając o faktach, dajemy mu pole do obrony i kontrataku. Zachowuj wszelkie dokumenty na potwierdzenie swoich oskarżeń, notuj poszczególne wydarzenia, zachowaj e-maile, dowody podjętych decyzji.
- Będziesz mógł posłużyć się dowodami w trakcie konfrontacji.
- Sprowadzaj rozmowę do konkretów opisuj sytuację, stosując jak najbardziej obiektywne sformułowania.
- Pokaż swoją stanowczość – manipulanci czerpią siłę ze słabości i niepewności innych, dlatego bądź w konfrontacji pewny siebie i stanowczy. Pamiętaj, że manipulanci boją się otwartych konfrontacji, więc śmiało powiedz o konsekwencjach materialnych i emocjonalnych, jakie ponosisz. Używaj komunikatów „ja” i nie atakuj.
- Zaproponuj rozwiązanie sytuacji, przedstaw swoje oczekiwania i powiedz o korzyściach tego rozwiązania dla obu stron.
10. Ostatecznie zerwij wszelkie kontakty z manipulantem
Kiedy twoje działania nie przynoszą żadnych rezultatów, rozmowy nie prowadzą do zmiany sytuacji i konstruktywnych rozwiązań, masz najprawdopodobniej do czynienia z kimś, kto manipulację ma wpisaną w naturę. W takiej sytuacji najlepiej jest dla własnego dobra zerwać z taką osobą kontakt.
Powyższe sposoby powstały zgodnie z metodologią krakowskiej szkoły trenerskiej – Pracowni Psychologicznej Elżbiety Sołtys.