Burze są dynamicznymi zjawiskami meteorologicznymi, podczas których opadom atmosferycznym towarzyszą wyładowania elektryczne. Postępujące zmiany klimaty sprawiają, że burze pojawiają się coraz częściej, są silniejsze lub w regionach dotychczas spokojnych dochodzi do wzmożenia zjawisk burzowych. Przyjrzyjmy się kilku faktom. Przed wami 10 nietypowych ciekawostek o burzach, o których warto wiedzieć.
1. Burze mogą mieć miejsce o każdej porze roku
Najczęściej burze w Polsce są kojarzone tylko z latem, ale tak naprawdę mogą pojawić się one o każdej porze roku. Kluczowym aspektem pokazującym, że mamy do czynienia z burzą, jest to, że opadom śniegu, deszczu lub gradu towarzyszą wyładowania atmosferyczne. Podczas sezonu zimowego 2021/22, który był niezwykle dynamiczny, mieszkańcy kilku regionów Polski mogli obserwować rzadki widok piorunów w styczniu.
Czytaj też: Tajemnice wnętrza Ziemi skrywają wiele nieznanych zjawisk. O tej teorii świat nauki nie mówi głośno
2. Piorun gorętszy od powierzchni Słońca
Wydawałoby się, że nie ma nic gorętszego od Słońca. Nic bardziej mylnego. Podczas uderzenia pioruna temperatura powietrza potrafi się podnieść do niewiarygodnych 28 tys. stopni Celsjusza. Jest to pięć razy więcej niż temperatura powierzchni Słońca.
Czytaj też: 10 mitów o piorunach. Lepiej kucać czy schować się pod drzewem? Rozwiewamy wątpliwości
3. Deszcz ryb i żab podczas burzy
Siła i kierunek wiatru podczas trwania burzy mogą sprzyjać zasysaniu do atmosfery sporych objętości wody (np. jeśli burza ma miejsce nad taflą morza lub jeziora) wraz ze zwierzętami. W następstwie zdarza się, że oglądamy deszcz ryb albo żab spadających z nieba. Do tak nietypowych zjawisk dochodzi bardzo rzadko. Dla przykładu: w 2010 roku mieszkańcy węgierskiego miasteczka Rákóczifalva doświadczyli opadu składającego z samych żab.
Czytaj też: Nowy sposób na wywoływanie deszczu. Tak można walczyć z suszą
4. Dwa kwadranse i po bólu, czyli burze trwają krótko
Procesy zachodzące w komórce burzowej prowadzące do powstania prądów zstępujących trwają zazwyczaj 20-30 minut. Po tym czasie granice chmur zaczynają się rozmywać, a komórka burzowa rozpadać. Tylko w wyjątkowych przypadkach burze potrafią trwać kilka godzin. Dzieje się tak w przypadku MCS, czyli mezoskalowych układów konwekcyjnych. Są to wielkoskalowe układy składające się z kilku lub kilkunastu komórek burzowej, które potrafią utrzymywać dużo dłużej. W Polsce pojawiają się bardzo rzadko, ale powodują ogromne szkody w infrastrukturze i lokalne podtopienia.
5. Nie prowadź auta w trakcie ulewy
W trakcie burzowych ulew dochodzi często do podtopień ulic. Wielu kierowców samochodów podejmuje odważne próby przejechania przez takie ogromne i głębokiego kałuże. W wyjątkowych przypadkach lepiej tego nie robić. Wystarczy 15-centymetrowa warstwa wody, aby silnik pojazdu został zalany i tracimy wówczas kontrolę nad samochodem. Zwłaszcza jeśli po ulicy płynie rwąca „rzeka”. Wiele ofiar powodzi to osoby, które utonęły w samochodach, w USA jest to statystycznie 50 proc.
Czytaj też: Powodzie w Niemczech to wina zmian klimatu. W przyszłości burze i ulewy będą coraz częstsze
6. Fulguryt – skała, która powstaje w ułamek sekundy
Wszystkie skały powstają w wyniku trwających co najmniej setki lub tysiące lat procesów. Wszystkie, ale nie fulguryty. Jest to krzemionkowy produkt uderzenia pioruna w podłoże piaskowe. Wysoka temperatura prowadzi do stopienia ziaren kwarcu i ukształtowania podłużnej, rurkowatej formy. Dawniej kojarzono z fulgurytami nawet skamieniałości belemnitów (kopalnych szkarłupni o wydłużonej muszli), które uważano za broń słowiańskiego boga piorunów – Peruna.
7. Dlaczego ryby nie giną, kiedy piorun uderza w wodę?
Tylko ryby pływające na większych głębokościach mogą czuć się bezpieczne. Te żyjące bliżej powierzchni są jednak narażone na to, że zginą w wyniku uderzenia pioruna w wodę. Jak tłumaczy dr Miłosz Panfil z UW, impuls prądu nie wnika w głąb wody. W wyniku tzw. efektu naskórkowego rozchodzi się tylko po powierzchni. Dlatego w trakcie burzy nie powinniśmy pływać w wodzie. Możemy jedynie nurkować, ale tylko na większych głębokościach. Biorąc jednak pod uwagę, że burze trwają kilkadziesiąt minut, jakiekolwiek przebywanie w zbiornikach wodnych nie jest bezpieczne wówczas dla człowieka.
8. Problemy z brakiem wody. Miej ze sobą zapasy
Paradoksalnie w wyniku burzy może zabraknąć nam wody. Zwłaszcza tej w kranach. Zatem warto zawsze mieć jakieś jej zapasy w domu. Przyczyna jest bardzo prosta. Często podczas burzy bywają uszkadzane linie energetyczne. Brak prądu w niektórych przypadkach implikuje problemy z dostawą świeżej wody do naszych domów. Ponadto podtopienia spowodowane ulewami mogą zanieczyścić zbiorniki wody pitnej (z powodu zamulenia lub niekontrolowanego rozwoju bakterii i glonów). Co prawda, z takimi problemami spotykamy się w Polsce coraz rzadziej, ale nasilające się zjawiska burzowe jeszcze nie raz mogą nas przykro zaskoczyć.
Czytaj też: Deszczówka nie nadaje się do picia – nawet z Antarktydy. Winę ponosi za to człowiek
9. Burze ogniowe – tego nie przeżyje nikt ani nic
Burze ogniowe są tak naprawdę ogromnymi samonapędzającymi się pożarami. Jeśli kolumna gorącego powietrza rozgrzeje się do odpowiednich wartości, to potrafi zasysać powietrze z zewnątrz, prowadząc do zwiększenia temperatury płomieni i rozwoju pożaru. Temperatura wewnątrz takiej burzy może wynieść 1600 stopni. Żadne formy życia nie mają szans na przeżycie. Topią się cegły, cement, ulice i całe samochody. Burza ogniowa potrafi wypalić cały tlen znajdujący się w powietrzu. Podczas nalotu dywanowego na Drezno w 1945 roku doszło do efektu burzy ogniowej, w wyniku której zginęło do 25 tys. osób. Większość w wyniku uduszenia, ponieważ pożar spalił cały tlen i nie było czym oddychać.
Czytaj też: Częstsze burze piaskowe w przyszłości? Niebagatelny wpływ ma coś nietypowego w oceanach
10. Burze w kosmosie
Nie tylko na Ziemi może dochodzić do wyładowań atmosferycznych. Również na Wenus odkryto występowanie piorunów, które pojawiają się tam dwa razy rzadziej niż na naszej planecie. Zupełnie innej klasy burze w postaci antycyklonów mają miejsce na gazowych olbrzymach. Co najmniej od 359 lat na Jowiszu możemy obserwować Wielką Czerwoną Plamę, która jest największą burzą w Układzie Słonecznym. Wartymi wspomnienia są również układy powstające na Neptunie, które trwają krócej (zazwyczaj kilka lat) i chmury w ich obrębie przybierają ciemną barwę.
