Na temat kawy można bardzo długo dyskutować. Niezliczona ilość artykułów na temat jej dobroczynnego czy szkodliwego wpływu na zdrowia ukazuje nam, że wciąż nie wiemy o tym napoju wszystkiego. Tym razem jednak nie będziemy przyglądać się temu, jak działa kawa na nasz organizm, ale poznamy garść ciekawostek, które dotyczą historii, tradycji spożycia czy danych statystycznych związanych ze słynnym czarnym napitkiem.
Czytaj też: Kawa niczym wino — jak prawidłowo pić kawę
1. Kawa pochodzi z Etiopii
Pierwsze doświadczenia człowieka z kawą polegały na spożywaniu owoców kawowca z dodatkiem masła i soli. W ten sposób zajadali się mieszkańcy dzisiejszej Etiopii już w I tysiącleciu p.n.e. Prawdopodobnie kawę mógł odkryć lud Oromo zamieszkujący region o nazwie Kaffa. Przypuszcza się, że od niego powstało międzynarodowe określenie na kawę.
2. Kawę spopularyzowali Arabowie
Kawa jak napój zaczęła rozwijać się w czasach średniowiecza, kiedy to została przywieziona przez kupców arabskich na obszar Półwyspu Arabskiego. Mimo początkowej nieufności do napoju zwyczaj picia kawy błyskawicznie rozpowszechnij się na całym Bliskim Wschodzie. W połowie XVI wieku powstała pierwsza kawiarnia w Stambule, a Imperium Osmańskie stało się istotnym pośrednikiem w handlu kawą.
Czytaj też: Kawa pomaga w każdym wieku. Odkryto kolejny ważny powód, by pić ją regularnie
3. Pierwszym Polakom pijącym kawę jej smak zupełnie nie podszedł
Historia spożycia kawy w Polsce zaczyna się pod koniec XVII wieku. Warto przytoczyć tutaj fragment elegii do kuzyna Stanisława Morsztyna, w której to poeta dworski Jan Andrzej Morsztyn po raz pierwszy wymienił kawę: „W Malcieśmy pomnę kosztowali kafy, Trunku dla baszów (…) Napój tak brzydka trucizna i jady, co żadnej śliny nie puszcza przez zęby”. Z początku kawa nie zdobyła wielu miłośników nad Wisłą, ale warto wymienić, że w elitarnym gronie rozkoszującym się smakiem czarnego trunku byli chociażby Jan III Sobieski i Bohdan Chmielnicki.
4. Robusta vs arabika. Która bardziej pobudza?
Kawa kongijska, inaczej robusta, jest obok arabiki jedną z dwóch najpopularniejszych odmian. Jest ona bardziej gorzka w smaku i zawiera więcej kofeiny niż konkurentka. Uważa się, że arabika ma ziarna lepszej jakości, co spowodowało, że robustę stosuje się głównie w tańszych mieszankach jako wypełniacz. Co ciekawe, robusta jest wykorzystywana także do produkcji kawa rozpuszczalnych, ponieważ pomaga w uzyskaniu charakterystycznej kremowej pianki.
Czytaj też: Nowa kawa coraz bliżej. Jeden szczegół może odmienić całą branżę
5. Najdroższa kawa na świecie jest z odchodów
Kopi luwak jest najdroższą kawą na świecie. Ten gatunek pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej i jest produkowany z odchodów łaskuna palmowego. Włochate zwierzę z rodziny wiwerowatych nie potrafi strawić ziaren kawy, zatem wydala je nadtrawione, dzięki czemu finalny napój gorzkawego posmaku, którego nie każdy lubi. Z uwagi na niewielkie roczne zbiory oraz dość kontrowersyjny sposób “hodowania” kawy (najczęściej łaskuny trzyma się w klatkach i karmi ziarnami kawy) cena kilograma produktu może wynosić kilkaset dolarów.
6. Włosi chcieli mieć espresso na Liście UNESCO
Mało brakowało, a klasyczne, włoskie espresso znalazłoby się na liście niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Kandydatura było wysunięta z uwagi na kulturowy charakter tego rodzaju kawy. Espresso jest swoistym rytuałem, który praktykują miliony Włochów od Wenecji po Sycylię. Niestety decyzją Rady Dyrektorów Włoskiej Komisji Narodowej UNESCO postanowiono odroczyć kandydaturę i zamiast słynnej kawy w 2022 roku na listę niematerialnego dziedzictwa zgłoszona została… włoska opera.
Czytaj też: Jaka kawa jest najlepsza dla zdrowia? Polska badaczka ma konkretne wskazówki
7. Polacy daleko od czołówki największych konsumentów kawy na świecie
Niezwykle emocjonującym aspektem w dyskusji o kawie jest to, w którym kraju najwięcej się jej spożywa. Według serwisu Statista ukazującego dane za 2023 rok dotyczące sprzedaży czarnej używki okazuje się, że światowym liderem jest Holandia. W ciągu roku jest tam sprzedawane 8,11 kilograma kawy per capita. Drugie miejsce zajmuje Finlandia (7,99 kg per capita), trzecie – Szwecja (7,09 kg). W tym samym zestawieniu Polska zajęła 37. miejsce. W przeliczeniu na każdego mieszkańca w naszym kraju jest sprzedawane 0,7 kg kawy rocznie.
8. Kawa z jajkiem? Tylko w jednym kraju
Wietnam może pochwalić się tradycją przygotowywania tzw. kawy jajecznej. Jest to napój, w skład którego wchodzą żółtka jaj, cukier, mleko skondensowane i kawa robusta. Kawę jajeczną zazwyczaj podaje się w małych filiżankach. Powinna być ona ciepła, niekiedy filiżankę wstawia się do miski z gorącą wodą. Finalnym elementem jej przygotowania jest polanie czarną kawą gęsto ubitego kremu z żółtek, cukru i mleka. Kawa opada zazwyczaj wtedy na dno i uzyskuje o wiele bogatszy smak.
Czytaj też: Kawa najlepsza dla osób z nadwagą czy szczupłych? Wątroba jednych z nich szczególnie podziękuje za ten napój
9. Kawa po arabsku jako symbol gościnności na Bliskim Wschodzie
Włochom nie udało się jak na razie uhonorować swojego espresso, ale w 2015 roku dokonano tego w przypadku kawy po arabsku. Cały rytuał jej przygotowania uznawany za symbol gościnności w Arabii Saudyjskiej, Katarze, Omanie i Zjednoczonych Emiratach Arabskich został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Ceremonia prażenia ziaren kawy, następnie ich tłuczenia, parzenia, aż wreszcie podawania napoju jest niezwykle ważna w społeczności arabskiej. Najczęściej wszystkie etapy przygotowań odbywają się na oczach gości. Kawę po arabsku bardzo często również przyprawia się – tutaj warto wymienić kardamon jako swoisty znak rozpoznawczy dla kultury picia kawy na Bliskim Wschodzie.
10. Kawa zbożowa rodem z Polski
W Polsce również produkuje się kawę, choć mowa tutaj o jej zbożowej odmianie, która nie zawiera kofeiny i jest wytwarzana na bazie zupełnie innych roślin. Jedną z najpopularniejszych kaw zbożowych jest Inka, którą produkuje się nieprzerwanie od 1971 roku w zakładzie w Skawinie k/Krakowa. Technologia jej produkcji została opracowana przez Polaków. W skład Inki wchodzą jęczmień, żyto i cykoria.