O niepublikowanym do tej pory dokumencie doniosło branżowe pismo PLOS Biology.
– To, co wiemy, to fakt, że “wyciągnięto wtyczkę”, niczego nie upubliczniono – mówi profesor Stanton Glantz z Uniwersytetu Kalifornii w San Francisco, który opracował te materiały – nie wiadomo czy wyniki nie zgadzały się z przewidywaniami zleceniodawców badania, czy może zespół badawczy poniechał projektu.
Ten sam zespół rok temu opublikował na łamach JAMA International Medicine tekst sugerujący, że zależna od koncernów Sugar Research Foundation starała się manipulować wynikami badań i sponsorowała badania dająca dobre wyniki dla branży. Sugerowano w nich nawet, że cukier ma być sposobem na walkę z otłuszczeniem organizmu.
– Tego typu manipulację już kiedyś stosowały koncerny tytoniowe – mówi Glantz i przypomina jak wielkie firmy sprzedające papierosy próbowały udowadniać, że nikotyna nie ma nic wspólnego z rakiem płuc.
Wspomniana fundacja zmieniła nazwę na Sugar Association. Wypowiedziała się w sprawie badań odrzucając zarówno zarzuty zespołu Glantza jak i spekulacje o swojej zależności od koncernów. Tłumaczą, że wyników badań z lat 60-tych nie opublikowano, ponieważ miały one zbyt wielkie opóźnienia i znacznie przekroczyły swój budżet.
– Nie wiemy co by było gdyby wyniki okazały się dla nich korzystne – mówi Glantz – Ale mogę się założyć, że gdyby przemawiały na korzyść cukru to chwaliliby się nimi wszędzie.
Jak trafiono na ślad zaginionych badań?
Cristin Kearns, asystentka profesora UCSF School of Dentistry i zarazem główna autorka opublikowanego właśnie tekstu mówi, że trafiła na jego ślad analizując korespondencję między Sugar Research Foundation i różnymi naukowcami na przestrzeni lat 1959-71. Dodatkowo badanie zostało wymienione w opublikowanej przez Sugar Research Fundation książce, którą kobieta znalazła w publicznej bibliotece. Wewnątrz znajdował się spis wszystkich projektów badawczych w latach 1943-72.
Ten jeden nie miał żadnych związanych ze sobą publikacji, dlatego wzbudził moją ciekawość – tłumaczy badaczka.
Projekt 259 (tak roboczo go nazwano) miał być finansowany od czerwca 1968 do września 1969 roku. Przyniósł dwa rezultaty badań na szczurach, które nie spodobały się branży cukrowniczej.
Co jest w środku?
Po pierwsze badanie wskazuje, że w moczu szczurów o diecie wysoko-cukrowej znajdowało się znacznie więcej enzymu beta-glukoronidazy, uważanego za jeden z czynników ryzyka w raku pęcherza moczowego.
W tym czasie w USA działało już prawo Delaney’a czyli przepis zakazujący dopuszczaniu do powszechnego użytku jakichkolwiek produktów spożywczych, które mogłyby powodować raka. Przepis ten wprowadzono w 1958 roku.
Do tego Projekt 259 pokazał, że cukier owszem powoduje znaczne obniżenie poziomu trójglicerydów we krwi.
Branża odpowiada
W pisemnym oświadczeniu dla CNN Sugar Association wspomina, że autorzy publikacji nie próbowali się z nimi kontaktować w celu weryfikacji swoich tez. Organizacja zapewnia, że wróciła do raportów w swoich archiwach i po analizie zwraca uwagę na ich opóźnienie, przekroczenie budżetu oraz kłopoty organizacyjne w związku ze zmianą statusu fundacji.
W piśmie napisano także, że były plany by do Projektu 259 wrócić z finansowaniem British Nutrition Foundation, jednak z nieznanych powodów nie doszło do tego. SA dodaje, że odpowiednio spożywany cukier może być istotnym składnikiem zbalansowanej diety.
Kearns odrzuca te argumenty wskazując, że mimo zawirowań organizacyjnych badania kontynuowano.
Sprawa ma jeszcze jeden ciekawy kontekst, historyczny. Otóż w czasie, gdy prowadzone były badania, w USA sporo dietetyków sugerowało odejście od produktów wysokotłuszczowych w żywieniu i postawienie właśnie na cukier w miejscu tłuszczu.
– W ten sposób wiele produktów stosunkowo niskotłuszczowych było zastępowane przez te ze sporą ilością cukru – mówi dr Sanjay Basu ze Stanford University, który także brał udział w badaniu śladów Projektu 259. Dodaje, że odnalezione wyniki są “uderzające” i “etycznie niepokojące”.